Συνέντευξη στη Γεωργία Σκιτζή για το περιοδικό Crash
Συμφωνείτε με το νομοσχέδιο για την αλλαγή φύλου που προωθείται από την κυβέρνηση;
Αισθάνομαι ότι το νομοσχέδιο είναι στη σωστή κατεύθυνση. Έχουμε την υποχρέωση να διευκολύνουμε κάθε συνάνθρωπό μας στην κατοχύρωση της νομικής του υπόστασης με την επιθυμητή ταυτότητα φύλου και το ρόλο φύλου. Η ασυμφωνία των δύο με τον γενετικά προσδιορισμένο φαινότυπο του φύλου είναι ένα φαινόμενο γνωστό στην ανθρώπινη εμπειρία από τότε που υπάρχει ο άνθρωπος. Η δε ανάγκη να προστατεύουμε και να σεβόμαστε την αξιοπρέπεια κάθε ανθρώπου – εκτός από αυτονόητη -, αποτελεί θεμελιώδη αρχή τόσο στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του ΟΗΕ, όσο και στον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε.
Μέχρι σήμερα, η αλλαγή του φύλου ήταν μεν εφικτή, αλλά μόνο μέσα από περίπλοκες και σε σημαντικό βαθμό περιττές, χρονοβόρες και δαπανηρές διαδικασίες. Με το νέο νόμο ανακουφίζεται η εφιαλτική ταλαιπωρία εκείνων των συνανθρώπων μας που πραγματικά χρειάζονται την αλλαγή φύλου και αφαιρείται λίγο από το δυσβάσταχτο ψυχολογικό βάρος που, δυστυχώς, πρέπει να υποφέρουν με τις διακρίσεις σε βάρος τους και τη δυσανεξία μέρους της κοινωνίας απέναντι στη διαφορετικότητα. Επιπλέον, απο-ψυχιατρικοποιείται μια δεδομένη ψυχολογική κατάσταση, που δε συνιστά ψυχική διαταραχή εφόσον οι τρανσεξουαλικοί συνάνθρωποί μας δεν αντιμετωπίζουν το πραγματικά επιθυμητό φύλο τους ως δυσάρεστο, ή στρεσογόνο, ή περιοριστικό για την ποιότητα της ζωής τους, ή πολύ περισσότερο ως αιτία οποιασδήποτε αναπηρίας.
Θα θέτατε κάποιες προϋποθέσεις (π.χ. ηλικία);
Νομίζω ότι ο νόμος σωστά προβλέπει ότι στους ανήλικους που έχουν συμπληρώσει το δέκατο πέμπτο έτος θα είναι απαραίτητη η γνωμάτευση ειδικών επιστημόνων. Ένας καλός λόγος για αυτό είναι ότι ορισμένα παιδιά που παρουσιάζουν δυσφορία για το φύλο, δε συνεχίζουν απαραίτητα ως τρανσεξουαλικοί άνθρωποι στην ενήλικη ζωή. Έχω την πεποίθηση ότι η ομάδα των ειδικών που θα συγκροτήσουν το προβλεπόμενο από τον νόμο ιατρικό συμβούλιο στο Νοσοκομείο Παίδων θα διαθέτει την απαραίτητη εμπειρία και γνώση για να διακρίνει σωστά. Παρόλα αυτά, διαφωνώ με την αναγκαιότητα μίας και μοναδικής επιτροπής που θα εδράζει στην πρωτεύουσα της χώρας και ομολογώ ότι με παραξενεύει.
Θεωρείτε ότι η ελληνική κοινωνία είναι έτοιμη να δεχθεί αυτή την εξέλιξη;
[cc_quote]Θα ήθελα μια πρόβλεψη στο νόμο για προγράμματα ενημέρωσης[/cc_quote]Έχω τη γνώμη ότι ένας οποιοσδήποτε νόμος που απασχολείται με θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, δεν χρειάζεται να αφουγκράζεται το συναίσθημα της κοινωνίας αλλά τουναντίον πρέπει να πιάνει την κοινωνία από το χέρι και να την οδηγεί ένα βήμα παρακάτω. Αν κοιτάξουμε προς τα πίσω στην ιστορία μας, θα μετρήσουμε πολλές καινοτόμες νομοθετικές πρωτοβουλίες που συνάντησαν τεράστια αντίδραση στην εποχή τους, όπως για παράδειγμα η γυναικεία ψήφος που θεωρούνταν «πράγμα επικίνδυνον, άρα αποκρουστέον» έως το 1930, οπότε κατοχυρώθηκε για πρώτη φορά το δικαίωμα ψήφου με ηλικιακούς περιορισμούς (τα 30 έτη) αλλά όχι και της εκλογής. Οι αντιδράσεις ήταν τόσο σφοδρές που οι γυναίκες απέκτησαν ισότιμα δικαιώματα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι μόλις το 1952.
Θα ήθελα, ωστόσο, μια πρόβλεψη στο νόμο για προγράμματα ενημέρωσης της κοινής γνώμης για όλα αυτά τα ζητήματα, ήδη από το σχολείο. Πάντοτε φοβόμαστε περισσότερο εκείνα για τα οποία δε γνωρίζουμε πολλά. Αν η κοινωνία είχε την πρόσβαση στην πληροφόρηση από τους συντεταγμένους επιστημονικούς φορείς και όχι τις αποσπασματικές απόψεις συγκρουόμενων πολιτικών, δογματικών επωνύμων, κ.ο.κ., είμαι σίγουρος ότι θα είχε μεγαλύτερη κατανόηση και λιγότερη αμηχανία.
Από την εμπειρία σας, πόσο κατασταλαγμένοι είναι οι άνθρωποι που επιλέγουν να αλλάξουν φύλο;
Οι συνάνθρωποί μας που αντιμετωπίζουν με τρόπο σταθερό και συστηματικό τη διάσταση μεταξύ του φαινότυπου για το φύλο, της ταυτότητας και του επιθυμητού ρόλου φύλου έχουν επίγνωση της ανάγκης αλλαγής φύλου τόσο σε επίπεδο αυτο-συνείδησης όσο και συμπεριφοράς. Αυτή δεν είναι απλώς η δική μου προσωπική εμπειρία από τους συνανθρώπους μας που κατά καιρούς χρειάστηκαν τις υπηρεσίες μου στην ψυχιατρική πιστοποίησή τους, αλλά η διεθνής εμπειρία που καταγράφεται στην επιστημονική έρευνα. Πάντα υπάρχουν κι εκείνες οι περιπτώσεις με δυσφορία για το φύλο όπου ορισμένοι άνθρωποι βασανίζονται από σημαντικές εσωτερικές συγκρούσεις, αλλά συνήθως προσέρχονται στη βοήθειά μας και όχι στο δικαστήριο ή στο Ληξιαρχείο.
Συνήθως το συγγενικό περιβάλλον αυτών των ανθρώπων είναι υποστηρικτικό;
Κατηγορηματικά όχι. Αυτό εξαρτάται από πάρα πολλούς παράγοντες. Υπάρχουν εξαιρετικά φωτεινές περιπτώσεις όπου οι οικείοι είναι δεκτικοί και υποστηρικτικοί, αλλά υπάρχουν ακόμη περισσότερες περιπτώσεις όπου η στάση τους είναι κάθε άλλο παρά γεμάτη κατανόηση. Είναι τρομερό πως η ιδεολογία, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις, ακόμα – ακόμα και οι πολιτικές απόψεις μπορούν να δηλητηριάζουν το συναίσθημα της αγάπης και να το μεταλλάσσουν σε θυμό και απόρριψη. Το ανθρώπινο είδος έχει εξαιρετικό ταλέντο, θα έλεγα μοναδικό σε όλο το ζωικό βασίλειο, σε αυτό. Ένας παραπάνω λόγος που τέτοιες νομοθετικές πρωτοβουλίες είναι χρήσιμες, γιατί επιπλέον απενοχοποιούν τη σχετική συζήτηση και αμφισβητούν νοσηρά στερεότυπα.
Σε ποια ψυχολογική κατάσταση βρίσκεται ένας άνθρωπος που νιώθει φυλακισμένος στο ίδιο του το κορμί;
Τα παιδιά αντιμετωπίζουν αδυναμία στην προσπάθειά τους να αναπτύξουν κοινωνικές συμπεριφορές και ικανότητες κατάλληλες για την ηλικία τους. Εξαιτίας των πειραγμάτων από τους συνομήλικούς τους απομονώνονται και αρνούνται να πάνε στο σχολείο. Ενίοτε αρνούνται να ντυθούν με ρούχα του γενετικά προσδιορισμένου φύλου τους ή να παίξουν παιχνίδια που στερεοτυπικά αρέσουν στο φύλο τους. Σύμφωνα με τη διεθνή επιστημονική έρευνα, 14.6% των παιδιών στις τρυφερές ηλικίες 5 έως 11 ετών παρουσιάζουν αυτοκτονικό ιδεασμό και κατά 2.4% πραγματοποιούν αυτοκτονικές απόπειρες! Επίσης, υποφέρουν με συμπτώματα διαταραχής άγχους και παιδικής κατάθλιψης.
Μέχρι την ενήλικη ζωή, αυτοί οι συνάνθρωποί μας έχουν 41% μεγαλύτερη πιθανότητα ότι θα αποπειραθούν να δώσουν τέλος στη ζωή τους σε σχέση με το γενικό πληθυσμό. Γιατί όσο μεγαλώνουν, αντιμετωπίζουν επιπρόσθετα δυσκολίες στις σχέσεις, καταφεύγουν στην κατάχρηση ουσιών για να αλλάξουν τη συνειδησιακή τους κατάσταση, επιχειρούν ακόμη – ακόμη και τον αυτοευνουχισμό τους λόγω του τρόμου ή της φυσικής τους απέχθειας μπροστά στο σώμα τους που αλλάζει και γίνεται ολοένα και πιο χαρακτηριστικό του φύλου που προσπαθούν να αποποιηθούν.
Αλλάζοντας φύλο αλλάζεις και ζωή;
Αν δεν καταφέρουμε να απαλλάξουμε την ψυχή μας από τα καταστρεπτικά συναισθήματα του φόβου και του μίσους…
Η αλλαγή των ταυτοποιητικών στοιχείων διευκολύνει την πληρέστερη προσαρμογή στην επιθυμητή ταυτότητα φύλου. Σκεφτείτε για παράδειγμα, έναν άνθρωπο που μετά την αλλαγή φύλου θα συνέχιζε να συναλλάσσεται στην τράπεζα με την προηγούμενη ταυτότητα, ή θα εμφάνιζε σε έναν μελλοντικό εργοδότη του πτυχία που εκδόθηκαν στο προηγούμενο φύλο. Η ολοκλήρωση που επιφέρει η αλλαγή φύλου, πραγματικά επιτρέπει μία αλλαγή ζωής. Δεν λύνει όλα τα προβλήματα, δεν επουλώνει αμετάκλητα όλα τα τραύματα από τον εφιάλτη που έχει προηγηθεί, αλλά οπωσδήποτε ανακουφίζει, διευκολύνει πρακτικά αυτή την αναγκαία αλλαγή και αυξάνει δραματικά τις ευκαιρίες για ευτυχία στο υπόλοιπο της ζωής. Εξάλλου, κάθε άνθρωπος, ανεξάρτητα φύλου και γενετήσιου προσανατολισμού, δικαιούται να ζει κατά το δυνατόν ανέμελος και ανεμπόδιστος από όλους εμάς στον αυτοπροσδιορισμό του.
Επιτρέψτε μου, όμως, να σας πω κάτι ακόμη. Πρέπει να επιδιώκουμε σταθερά μια κοινωνία αλληλεγγύης. Αν δεν καταφέρουμε να απαλλάξουμε την ψυχή μας από τα καταστρεπτικά συναισθήματα του φόβου και του μίσους για τον οποιονδήποτε συνάνθρωπο που είναι διαφορετικός από εμάς – για οποιονδήποτε λόγο -, θα συνεχίζουμε να βρισκόμαστε από καιρό σε καιρό ο ένας με τα χέρια στο λαιμό του άλλου…
Προτεινόμενη βιβλιογραφία
National Geographic: How Science Is Helping Us Understand Gender
de Vries, A. L. C.; McGuire, J. K.; Steensma, T. D.; Wagenaar, E. C. F.; Doreleijers, T. A. H.; Cohen-Kettenis, P. T. (8 September 2014). “Young Adult Psychological Outcome After Puberty Suppression and Gender Reassignment”. Pediatrics. 134 (4): 696–704. PMID 25201798. doi:10.1542/peds.2013-2958. Retrieved 27 August 2015.
Mozes, Alan (10 September 2014). “Puberty Suppression Benefits Gender-Questioning Teens: Study”. HealthDay. U.S. News & World Report. Retrieved 27 August 2015.
Council of Europe; Commissioner for Human Rights (April 2015), Human rights and intersex people, Issue Paper
International Commission of Jurists. “SOGI Casebook Introduction, Chapter six: Intersex”. Retrieved 2015-12-27.
Cabral, Mauro (April 8, 2015). “Making depathologization a matter of law. A comment from GATE on the Maltese Act on Gender Identity, Gender Expression and Sex Characteristics”. Global Action for Trans Equality. Retrieved 2015-07-03.
“Standards of Care for the Health of Transsexual, Transgender, and Gender-Nonconforming People, Version 7” (PDF). Archived from the original (PDF) on 2016-01-06.
William Byne, Susan J. Bradley, Eli Coleman, A. Evan Eyler, Richard Green, Edgardo J. Menvielle, Heino F. L. Meyer-Bahlburg, Richard R. Pleak & D. Andrew Tompkins (August 2012). “Report of the American Psychiatric Association Task Force on Treatment of Gender Identity Disorder” (PDF). Archives of Sexual Behavior. 41 (4): 759–796 (pages cited as pages at link). PMID 22736225. doi:10.1007/s10508-012-9975-x.
American Psychiatric Association: Expert Q & A: Gender Dysphoria
Gender Dysphoria: DSM-5 Reflects Shift In Perspective On Gender Identity
American Psychological Association: Transgender today
Americal Psychiatric Association:Transgender People, Gender Identity and Gender Expression
