Άγχος, Κρίσεις Πανικού και
Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή
Το άγχος είναι μια φυσιολογική αντίδραση στο στρες, αλλά όταν γίνεται υπερβολικό και επίμονο, μπορεί να εξελιχθεί σε διαταραχή άγχους, όπως η διαταραχή γενικευμένου άγχους και η διαταραχή κρίσεων πανικού, επηρεάζοντας την καθημερινή λειτουργικότητα.
Συμπτώματα
- Συναισθηματικά: Υπερβολική ανησυχία, νευρικότητα, ευερεθιστότητα.
- Σωματικά: Αυξημένος καρδιακός ρυθμός, εφίδρωση, τρόμος, ζάλη, γαστρεντερικές διαταραχές κ.α.
- Νοητικά: Δυσκολία συγκέντρωσης, αίσθημα επικείμενης καταστροφής, σκέψεις που υπεραναλύονται και ανακυκλώνονται στο μυαλό.
- Συμπεριφορικά: Αποφυγή καταστάσεων που προκαλούν άγχος, ανησυχία για καθημερινές δραστηριότητες.
Επιλογές Θεραπείας
- Φαρμακευτική Αγωγή: Αντικαταθλιπτικά (SSRIs, SNRIs), αγχολυτικά (βενζοδιαζεπίνες), β-αναστολείς.
- Ψυχοθεραπεία: Γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT), έκθεση και πρόληψη απόκρισης (ERP).
- Συνδυαστική Θεραπεία: Συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής και ψυχοθεραπείας.
- Εναλλακτικές Θεραπείες: Τεχνικές χαλάρωσης, γιόγκα, διαλογισμός.
- Υποστηρικτική Θεραπεία: συμβουλευτική θεραπεία.
Οι κύριες διαταραχές άγχους
Διαταραχή Γενικευμένου Άγχους (GAD)
- Χαρακτηριστικά: Συνεχές και υπερβολικό στρες για διάφορες καθημερινές δραστηριότητες και γεγονότα, που διαρκεί για τουλάχιστον 6 μήνες.
- Συμπτώματα: Δυσκολία συγκέντρωσης, αδυναμία ελέγχου των σκέψεων που μπορεί να είναι καταιγιστικές, ευερεθιστότητα, μυϊκή ένταση, κόπωση, προβλήματα ύπνου
Διαταραχή Κρίσεων Πανικού
- Χαρακτηριστικά: Επαναλαμβανόμενες, απροσδόκητες κρίσεις πανικού και συνεχιζόμενη ανησυχία για την επανεμφάνισή τους. Οι κρίσεις αυτές είναι έντονα επεισόδια άγχους που εμφανίζονται ξαφνικά και συνοδεύονται από έντονες σωματικές και ψυχολογικές αντιδράσεις.
- Συμπτώματα: Οι κρίσεις πανικού περιλαμβάνουν διάφορα σωματικά συμπτώματα, όπως ταχυκαρδία, εφίδρωση, τρέμουλο, δύσπνοια, αίσθημα πνιγμού, ναυτία, ζάλη, παραισθήσεις και αισθήματα επικείμενου θανάτου ή τρέλας. Οι άνθρωποι που πάσχουν από αυτή τη διαταραχή συχνά αναπτύσσουν συμπεριφορές αποφυγής, αποφεύγοντας καταστάσεις ή μέρη που συνδέονται με προηγούμενες κρίσεις.
Αγοραφοβία
- Χαρακτηριστικά: Φόβος ή στρες για καταστάσεις όπου η διαφυγή μπορεί να είναι δύσκολη ή αδύνατη, φόβος για τον φόβο κρίσης πανικού.
- Συμπτώματα: Αποφυγή πολυσύχναστων χώρων, δημόσιων συγκοινωνιών, ανοιχτών ή κλειστών χώρων, ειδικά αν δεν υπάρχει οικειότητα με αυτούς.
Ειδικές Φοβίες
- Χαρακτηριστικά: Έντονος και παράλογος φόβος για συγκεκριμένα αντικείμενα ή καταστάσεις.
- Συμπτώματα: Άμεση αντίδραση στρες όταν εκτίθεται κανείς στο φοβογόνο αντικείμενο, αποφυγή του αντικειμένου ή της κατάστασης.
Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (OCD)
- Χαρακτηριστικά: Παρουσία ιδεοληψιών (επαναλαμβανόμενες, ανεπιθύμητες σκέψεις) και/ή καταναγκασμών (επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές ή νοητικές ενέργειες).
- Συμπτώματα: Υπερβολικό πλύσιμο των χεριών, έλεγχος, καταμέτρηση, ανάγκη για συμμετρία, αέναη αναζήτηση διαβεβαιώσεων και επιβεβαιώσεων από τρίτους, επαναλαμβανόμενες προσευχές.
Η πρόγνωση
Η πρόγνωση για τις διαταραχές άγχους ποικίλλει ανάλογα με τον τύπο της διαταραχής, τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων και την ανταπόκριση στη θεραπεία. Παρακάτω παρατίθενται οι βασικοί παράγοντες που επηρεάζουν την πρόγνωση.
Θετικοί Προγνωστικοί Παράγοντες
- Έγκαιρη Διάγνωση και Θεραπεία: Η έγκαιρη αναγνώριση και η έναρξη της θεραπείας συνήθως βελτιώνουν τα αποτελέσματα.
- Συμμόρφωση με τη Θεραπεία: Η τακτική παρακολούθηση και η τήρηση των φαρμακευτικών και θεραπευτικών συστάσεων βελτιώνουν την πρόγνωση.
- Υποστηρικτικό Δίκτυο: Η παρουσία υποστηρικτικών φίλων και οικογένειας μπορεί να διευκολύνει την ανάρρωση.
- Απουσία Σοβαρών Συνοδών Νοσημάτων: Καλύτερη πρόγνωση όταν δεν υπάρχουν άλλες ψυχικές ή σωματικές παθήσεις.
Αρνητικοί Προγνωστικοί Παράγοντες
- Χρόνιο Άγχος: Τα χρόνια συμπτώματα άγχους μπορεί να είναι πιο δύσκολα στη θεραπεία.
- Συννοσηρότητα: Η παρουσία άλλων ψυχικών διαταραχών όπως κατάθλιψη ή χρήση ουσιών μπορεί να επιδεινώσει την πρόγνωση.
- Ανεπαρκής Θεραπεία: Η έλλειψη πρόσβασης σε εξειδικευμένη θεραπεία ή η διακοπή της θεραπείας μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση.
Μακροπρόθεσμη Πρόγνωση
- Υποτροπή: Οι διαταραχές άγχους μπορεί να είναι χρόνιες και υποτροπιάζουσες. Πολλοί ασθενείς μπορεί να βιώσουν υποτροπές κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
- Ανάρρωση: Πολλοί ασθενείς μπορούν να αναρρώσουν πλήρως με την κατάλληλη θεραπεία, αν και κάποιοι μπορεί να χρειαστούν μακροχρόνια ή δια βίου θεραπεία.
- Λειτουργικότητα: Με τη σωστή θεραπεία, οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να διατηρήσουν μια φυσιολογική λειτουργικότητα και ποιότητα ζωής.
Η συνεχιζόμενη παρακολούθηση και η προσαρμογή της θεραπείας ανάλογα με τις ανάγκες του ασθενούς είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη της καλύτερης δυνατής πρόγνωσης.
