Ψυχιατρικά Φάρμακα
Τα ποσοστά που αναφέρονται δίπλα στις ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων υποδεικνύουν τη συχνότητα εμφάνισης αυτών των ανεπιθύμητων ενεργειών στον πληθυσμό των ατόμων, αδιακρίτως, που λαμβάνουν το συγκεκριμένο φάρμακο. Για παράδειγμα, εάν ένα φάρμακο έχει μια παρενέργεια με συχνότητα 20-30%, αυτό σημαίνει ότι 20 έως 30 σε κάθε 100 άτομα που λαμβάνουν το φάρμακο αναμένεται να εμφανίσουν αυτή την παρενέργεια.
Αλλά η πιθανότητα να εμφανιστεί πράγματι μια ανεπιθύμητη ενέργεια εξαρτάται από πολλούς παράγοντες:
1. Δόση του Φαρμάκου
Υψηλότερες δόσεις: Αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης παρενεργειών.
Χαμηλότερες δόσεις: Μειώνουν την πιθανότητα ανεπιθύμητων ενεργειών.
2. Διάρκεια Θεραπείας
Μακροχρόνια χρήση: Μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα εμφάνισης παρενεργειών.
Βραχυχρόνια χρήση: Περιορίζει την εμφάνιση παρενεργειών.
3. Ατομικά Χαρακτηριστικά του Ασθενούς
Ηλικία: Οι ηλικιωμένοι είναι πιο ευαίσθητοι σε παρενέργειες.
Φύλο: Κάποια φάρμακα μπορεί να έχουν διαφορετικές επιδράσεις σε άνδρες και γυναίκες.
Γενετική προδιάθεση: Μπορεί να επηρεάσει τον μεταβολισμό του φαρμάκου και την αντίδραση του οργανισμού.
Υγεία και συνοδές παθήσεις: Άτομα με χρόνιες παθήσεις ή αδυναμία σε συγκεκριμένα όργανα (π.χ. ήπαρ, νεφρά) είναι πιο επιρρεπή σε παρενέργειες.
4. Συγχορήγηση Άλλων Φαρμάκων
Αλληλεπιδράσεις φαρμάκων: Κάποια φάρμακα μπορεί να αλληλεπιδρούν με άλλα, αυξάνοντας την πιθανότητα παρενεργειών.
Πολυφαρμακία: Η χρήση πολλών φαρμάκων ταυτόχρονα μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα ανεπιθύμητων ενεργειών.
5. Τρόπος Χορήγησης
Στοματική χορήγηση: Μπορεί να προκαλέσει διαφορετικές παρενέργειες σε σχέση με την ενδοφλέβια ή την ενδομυϊκή χορήγηση.
Ενδοφλέβια χορήγηση: Μπορεί να προκαλέσει ταχύτερες και εντονότερες παρενέργειες.
6. Τρόπος Ζωής και Διατροφή
Διατροφή: Κάποια τρόφιμα μπορεί να επηρεάσουν τον μεταβολισμό των φαρμάκων.
Κατανάλωση αλκοόλ: Μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα εμφάνισης παρενεργειών.
Κάπνισμα: Μπορεί να επηρεάσει την αποτελεσματικότητα και τις παρενέργειες κάποιων φαρμάκων.
Το φαινόμενο Nocebo αφορά στην εμφάνιση αρνητικών συμπτωμάτων ή ανεπιθύμητων ενεργειών που προκαλούνται όχι από το ίδιο το φάρμακο, αλλά από την προσδοκία ή την αγωνία του ασθενούς για την εμφάνιση αυτών των συμπτωμάτων. Οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο άδικο στίγμα και στα ταμπού γύρω από τα ψυχικά νοσήματα. Είναι το αντίθετο του φαινομένου Placebo, όπου οι ασθενείς παρουσιάζουν βελτίωση των συμπτωμάτων τους λόγω της πίστης τους στη θεραπεία τους, ακόμα και αν λαμβάνουν εικονικό φάρμακο.
Ψυχοσωματικές Αντιδράσεις:
- Οι προσδοκίες ότι θα υπάρχουν παρενέργειες μπορούν να προκαλέσουν πραγματικά σωματικά συμπτώματα, όπως πονοκεφάλους, ναυτία, κόπωση και ζάλη, τα οποία δεν οφείλονται στη δράση του φαρμάκου.
Αγωνία και Φόβος:
- Η αγωνία για τη λήψη του φαρμάκου και ο φόβος για τις πιθανές παρενέργειες μπορεί να εντείνει υπάρχοντα συμπτώματα ή να δημιουργήσει νέα ψυχοσωματικά ενοχλήματα.
Ενημέρωση και Εκπαίδευση
- Συζήτηση με τον Ιατρό: Κάντε όλες τις ερωτήσεις που έχετε για τη νέα θεραπεία. Κατανοήστε τον σκοπό του φαρμάκου, πώς λειτουργεί και ποιες είναι οι πραγματικές πιθανότητες εμφάνισης παρενεργειών.
- Εκπαίδευση: Μάθετε για το φάρμακο από αξιόπιστες πηγές, όπως αυτή η σελίδα και αποφεύγετε την αυτοδιάγνωση ή την αναζήτηση πληροφοριών από μη αξιόπιστες πηγές στο διαδίκτυο.
Διαχείριση Άγχους και Προσδοκιών
- Θετική σκέψη: Επικεντρωθείτε στα αναμενόμενα οφέλη της θεραπείας και στην πιθανότητα βελτίωσης της υγείας σας.
- Διαχείριση άγχους: Χρησιμοποιήστε τεχνικές διαχείρισης άγχους όπως η βαθιά αναπνοή, ο διαλογισμός ή η γιόγκα για να μειώσετε την αγωνία σχετικά με τη λήψη του φαρμάκου.
Πρακτικές Συμβουλές
- Καθημερινό ημερολόγιο: Κρατήστε ένα ημερολόγιο για να παρακολουθείτε τα συμπτώματά σας και την αντίδρασή σας στο φάρμακο. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στην αναγνώριση πραγματικών παρενεργειών και να διαχωρίσει τα ψυχοσωματικά συμπτώματα.
- Αποφυγή υπερανάλυσης: Μην επικεντρώνεστε υπερβολικά στις πιθανές παρενέργειες και μην αναζητάτε πληροφορίες για κάθε μικρό σύμπτωμα που μπορεί να εμφανιστεί.
Κοινωνική Υποστήριξη
- Ζητήστε από την οικογένεια και τους φίλους σας να σας υποστηρίξουν και να σας βοηθήσουν να παραμείνετε θετικοί.
Στενή Παρακολούθηση
- Τακτικές Επισκέψεις στον Ιατρό: Επισκεφθείτε τακτικά τον γιατρό σας για παρακολούθηση και αναφέρετε τυχόν συμπτώματα που σας ανησυχούν. Ο γιατρός μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε αν τα συμπτώματα είναι παρενέργειες ή αποτέλεσμα του φαινομένου nocebo.
Η συνδυαστική χρήση φαρμάκων στην ψυχιατρική θεραπεία είναι μια συνηθισμένη και αποτελεσματική πρακτική που προσαρμόζεται στις εξατομικευμένες ανάγκες κάθε ασθενούς. Αυτοί οι συνδυασμοί επιτρέπουν στους ιατρούς να στοχεύουν ταυτόχρονα πολλαπλά συμπτώματα ή διαταραχές, βελτιώνοντας τη συνολική αποτελεσματικότητα της θεραπείας.
Για παράδειγμα, ένα αντιψυχωσικό μπορεί να προστεθεί σε μία θεραπεία με αντικαταθλιπτικό φάρμακο για να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα του αντικαταθλιπτικού και να αντιμετωπίσουν συμπτώματα όπως η έντονη ανησυχία και οι σωματικές εκδηλώσεις του άγχους. Εν προκειμένω αυτά τα φάρμακα λειτουργούν μέσω διαφορετικών μηχανισμών, όπως η ρύθμιση της ντοπαμίνης και της σεροτονίνης στον εγκέφαλο, παρέχοντας μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση στη διαχείριση των συμπτωμάτων.
Η εξατομίκευση των φαρμακευτικών συνδυασμών επιτρέπει την καλύτερη διαχείριση των συμπτωμάτων και μπορεί να μειώσει τις ανεπιθύμητες ενέργειες που μπορεί να προκύψουν από τη χρήση ενός μόνο φαρμάκου σε υψηλότερες δόσεις. Είναι σημαντικό οι ασθενείς να συνεργάζονται στενά με τον ψυχίατρό τους, ώστε να εξασφαλίζεται η κατάλληλη προσαρμογή και παρακολούθηση της θεραπείας τους.
Ενίσχυση των Κατασταλτικών Ενεργειών: Πολλά ψυχιατρικά φάρμακα, όπως τα αντιψυχωσικά και οι βενζοδιαζεπίνες, έχουν κατασταλτικές ιδιότητες. Το αλκοόλ μπορεί να ενισχύσει αυτές τις επιδράσεις, οδηγώντας σε υπερβολική υπνηλία, καταστολή και αυξημένο κίνδυνο ατυχημάτων.
Αυξημένος Κίνδυνος Παρενεργειών: Η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης παρενεργειών των φαρμάκων, όπως ζάλη, ναυτία, εμετός, υπνηλία και σύγχυση.
Επίδραση στον Μεταβολισμό: Το αλκοόλ μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο ο οργανισμός μεταβολίζει τα ψυχιατρικά φάρμακα, οδηγώντας σε αυξημένα ή μειωμένα επίπεδα φαρμάκου στο αίμα. Αυτό μπορεί να μειώσει την αποτελεσματικότητα της θεραπείας ή να αυξήσει τον κίνδυνο τοξικότητας.
Μείωση της Αποτελεσματικότητας των Φαρμάκων: Το αλκοόλ μπορεί να μειώσει την αποτελεσματικότητα ορισμένων ψυχιατρικών φαρμάκων, καθιστώντας τη θεραπεία λιγότερο αποτελεσματική.
Επιδείνωση Ψυχικών Συμπτωμάτων: Η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να επιδεινώσει τα ψυχικά συμπτώματα, όπως άγχος και κατάθλιψη, και να αυξήσει τον κίνδυνο υποτροπής των ψυχιατρικών διαταραχών.
Αποδεκτή Χρήση Αλκοόλ
Γενικά, για άτομα που λαμβάνουν ψυχιατρικά φάρμακα, η κατανάλωση αλκοόλ πρέπει να είναι πολύ περιορισμένη ή να αποφεύγεται εντελώς. Εάν επιτρέπεται η κατανάλωση αλκοόλ, συνήθως προτείνεται να τηρείται η εξής μέτρια χρήση:
- Άνδρες: Έως 14 μονάδες αλκοόλ την εβδομάδα.
- Γυναίκες: Έως 7 μονάδες αλκοόλ την εβδομάδα.
Μια μονάδα αλκοόλ αντιστοιχεί περίπου σε ένα ποτήρι μπύρα (330 ml), ένα ποτήρι κρασί (125 ml) ή ένα μικρό ποτό (40 ml) σκληρού ποτού. Είναι σημαντικό αυτές οι ποσότητες να καταναλώνονται με μέτρο και να μην καταναλώνονται όλα τα ποτά σε μία μόνο ημέρα, αλλά να διανέμονται κατά τη διάρκεια της εβδομάδας.
Ωστόσο, είναι κρίσιμο να συζητήσετε με τον θεράποντα ιατρό σας πριν καταναλώσετε αλκοόλ, καθώς οι συστάσεις μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με τα συγκεκριμένα φάρμακα και τις ατομικές ανάγκες και συνθήκες υγείας σας.
Βιβλιογραφία:
Cheng C, Mithoowani F, Ungar T, Lee M. Interaction between Psychotropic Medications and Alcohol: Perceptions among Patients Attending an Adult Mental Health Day Hospital Program. Can J Hosp Pharm. 2018 Jan-Feb;71(1):7-13. Epub 2018 Mar 7.
Schuckit, M. A. (2009). “Alcohol-use disorders.” The Lancet, 373(9662), 492-501.
Ο θερμός καιρός και η ζέστη μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια των ψυχιατρικών φαρμάκων. Είναι σημαντικό να ληφθούν προληπτικά μέτρα για την προστασία της υγείας των ατόμων που λαμβάνουν αυτά τα φάρμακα. Συνεργαστείτε στενά με τον ιατρό σας για να διασφαλίσετε ότι ακολουθείτε τις κατάλληλες προφυλάξεις και να προσαρμόσετε τη θεραπεία σας ανάλογα με τις ανάγκες σας κατά τη διάρκεια των θερμών μηνών.
Αφυδάτωση:
- Αντιψυχωσικά: Ορισμένα αντιψυχωσικά φάρμακα, όπως η ολανζαπίνη και η χλωροπρομαζίνη, μπορεί να μειώσουν την ικανότητα του σώματος να ρυθμίζει τη θερμοκρασία του και να αυξήσουν τον κίνδυνο θερμοπληξίας και αφυδάτωσης.
- Διουρητικά Αποτελέσματα: Κάποια αντικαταθλιπτικά και σταθεροποιητές διάθεσης, όπως το λίθιο, μπορεί να αυξήσουν την αποβολή υγρών από το σώμα, οδηγώντας σε αυξημένο κίνδυνο αφυδάτωσης.
Ηλεκτρολυτικές Διαταραχές:
- Η αυξημένη εφίδρωση και η απώλεια υγρών μπορεί να διαταράξουν την ισορροπία των ηλεκτρολυτών, κάτι που είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο για άτομα που λαμβάνουν λίθιο, καθώς μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο τοξικότητας.
Θερμοπληξία:
- Κάποια αντιψυχωσικά φάρμακα μπορεί να μειώσουν την ικανότητα του σώματος να ιδρώνει, αυξάνοντας τον κίνδυνο θερμοπληξίας σε υψηλές θερμοκρασίες.
Υπόταση:
- Η συνδυασμένη επίδραση της ζέστης και των φαρμάκων που προκαλούν πτώση της αρτηριακής πίεσης, όπως ορισμένα αντικαταθλιπτικά και αντιψυχωσικά, μπορεί να οδηγήσει σε ορθοστατική υπόταση και ζάλη, αυξάνοντας τον κίνδυνο πτώσεων.
Προφυλάξεις για Ασφαλή Διαχείριση στον Θερμό Καιρό
Ενυδάτωση:
- Πίνετε άφθονα υγρά, ιδιαίτερα νερό, κατά τη διάρκεια της ημέρας για να αποφύγετε την αφυδάτωση.
Αποφυγή Έκθεσης στη Ζέστη:
- Παραμείνετε σε δροσερούς χώρους κατά τις ώρες αιχμής της ζέστης και αποφύγετε την έντονη σωματική δραστηριότητα σε εξωτερικούς χώρους όταν οι θερμοκρασίες είναι υψηλές.
Ένδυση:
- Φοράτε ελαφριά, άνετα ρούχα που επιτρέπουν στο σώμα να αναπνέει και να αποβάλει τη θερμότητα.
Τακτική Παρακολούθηση:
- Επισκέπτεστε τακτικά τον ιατρό σας για να ελέγξετε την ισορροπία των ηλεκτρολυτών και τη λειτουργία των νεφρών, ειδικά εάν λαμβάνετε φάρμακα όπως το λίθιο.
Προσαρμογή Δοσολογίας:
- Συζητήστε με τον ιατρό σας για την πιθανή προσαρμογή της δοσολογίας των φαρμάκων κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Σεροτονινεργικοί Εκλεκτικοί Αναστολείς Επαναπρόσληψης (SSRIs)
Τα SSRIs αυξάνουν τα επίπεδα της σεροτονίνης στον εγκέφαλο, μια χημική ουσία που βελτιώνει τη διάθεση και μειώνει το άγχος.
Ενδείξεις: Κατάθλιψη (συχνά χρησιμοποιείται για την κατάθλιψη που συνοδεύει τη σχιζοφρένεια)
Συχνές Παρενέργειες:
- Ναυτία (20-30%)
- Διάρροια (10-15%)
- Ξηροστομία (10-15%)
- Ζάλη (10-15%)
- Σεξουαλική δυσλειτουργία (5-10%)
Ενδείξεις: Κατάθλιψη, Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή
Συχνές Παρενέργειες:
- Ναυτία (15-25%)
- Υπνηλία (10-20%)
- Αϋπνία (10-15%)
- Αυξημένη εφίδρωση (10-15%)
- Ξηροστομία (10-15%)
Ενδείξεις: Κατάθλιψη, Διαταραχές Άγχους, PTSD
Συχνές Παρενέργειες:
- Ναυτία (20-30%)
- Υπνηλία (15-20%)
- Σεξουαλική δυσλειτουργία (10-20%)
- Ξηροστομία (10-15%)
- Δυσκοιλιότητα (10-15%)
Ενδείξεις: Κατάθλιψη, Διαταραχές Άγχους, PTSD, OCD
Συχνές Παρενέργειες:
- Ναυτία (20-30%)
- Αϋπνία (15-20%)
- Σεξουαλική δυσλειτουργία (10-20%)
- Κεφαλαλγία (10-15%)
- Ζάλη (10-15%)
Ενδείξεις: Κατάθλιψη, Διαταραχές Άγχους
Συχνές Παρενέργειες:
- Ναυτία (20-25%)
- Υπνηλία (10-20%)
- Ξηροστομία (10-15%)
- Αυξημένη εφίδρωση (10-15%)
- Σεξουαλική δυσλειτουργία (10-15%)
Ενδείξεις: Κατάθλιψη, OCD, Διαταραχές Άγχους
Συχνές Παρενέργειες:
- Ναυτία (20-30%)
- Αϋπνία (10-20%)
- Απώλεια όρεξης (10-15%)
- Ζάλη (10-15%)
- Σεξουαλική δυσλειτουργία (10-15%)
Διπλοί Αναστολείς Επαναπρόσληψης Σεροτονίνης και Νορεπινεφρίνης (SNRIs)
Τα SNRIs αυξάνουν τα επίπεδα της σεροτονίνης και της νορεπινεφρίνης, χημικών ουσιών που βοηθούν στη βελτίωση της διάθεσης και της ενέργειας, αλλά και στη ρύθμιση του άγχους.
Ενδείξεις: Κατάθλιψη, Διαταραχή Γενικευμένου Άγχους, Κοινωνική Φοβία
Συχνές Παρενέργειες:
- Ναυτία (20-35%)
- Ξηροστομία (15-20%)
- Υπερίδρωση (15-20%)
- Υπέρταση (5-10%)
- Ζάλη (10-15%)
Ενδείξεις: Κατάθλιψη, Ινομυαλγία
Συχνές Παρενέργειες:
- Ναυτία (20-30%)
- Ζάλη (10-15%)
- Υπέρταση (5-10%)
- Ξηροστομία (10-15%)
- Υπερίδρωση (10-15%)
Ενδείξεις: Κατάθλιψη
Συχνές Παρενέργειες:
- Ναυτία (15-25%)
- Ξηροστομία (10-20%)
- Υπνηλία (10-15%)
- Ζάλη (10-15%)
- Θολή όραση (5-10%)
Ενδείξεις: Κατάθλιψη, Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή, Νευροπαθητικός Πόνος
Συχνές Παρενέργειες:
- Ναυτία (20-30%)
- Ξηροστομία (10-20%)
- Υπνηλία (10-15%)
- Κεφαλαλγία (10-15%)
- Ζάλη (10-15%)
Αζαπιρίνες (τετρακυκλικά αντικαταθλιπτικά) ή Άτυπα Αντικαταθλιπτικά (NaSSA)
Τα NaSSA (Νοραδρενεργικά και εκλεκτικά Σεροτονινεργικό Αντικαταθλιπτικά) αυξάνουν τα επίπεδα της νοραδρεναλίνης και της σεροτονίνης, χημικών ουσιών που βοηθούν στη βελτίωση της διάθεσης και της όρεξης, ενώ επίσης μειώνουν την αϋπνία και την αγχώδη ανησυχία.
Ενδείξεις: Κατάθλιψη (συχνά χρησιμοποιείται για την κατάθλιψη που συνοδεύει τη σχιζοφρένεια)
Συχνές Παρενέργειες:
- Ναυτία (20-30%)
- Διάρροια (10-15%)
- Ξηροστομία (10-15%)
- Ζάλη (10-15%)
- Σεξουαλική δυσλειτουργία (5-10%)
Ενδείξεις: Κατάθλιψη, Αϋπνία
Συχνές Παρενέργειες:
- Αύξηση βάρους (10-20%)
- Υπνηλία (20-30%)
- Ξηροστομία (10-20%)
- Ζάλη (10-15%)
- Αυξημένη όρεξη (10-15%)
Ενδείξεις: Κατάθλιψη, Αϋπνία
Συχνές Παρενέργειες:
- Υπνηλία (30-40%)
- Ξηροστομία (15-25%)
- Ζάλη (10-20%)
- Ορθοστατική υπόταση (5-15%)
- Ναυτία (10-15%)
Αναστολείς Μονοαμινικής Οξειδάσης (MAOIs)
Τα MAOIs μπλοκάρουν τη δράση ενός ενζύμου που καταστρέφει τη σεροτονίνη, τη νορεπινεφρίνη και τη ντοπαμίνη, οδηγώντας σε αύξηση των επιπέδων τους και βελτιώνοντας τη διάθεση.
Ενδείξεις: Κατάθλιψη, Κοινωνική Φοβία
Συχνές Παρενέργειες:
- Αϋπνία (10-20%)
- Ναυτία (10-15%)
- Ξηροστομία (10-15%)
- Ζάλη (10-15%)
- Κεφαλαλγία (5-10%)
Ενδείξεις: Πάρκινσον, Ανθεκτική Κατάθλιψη
Συχνές Παρενέργειες:
- Κεφαλαλγία (10-20%)
- Ναυτία (10-20%)
- Αϋπνία (10-15%)
- Ζάλη (10-15%)
- Ορθοστατική υπόταση (5-10%)
- Ενδείξεις: Ανθεκτική Κατάθλιψη, Άτυπη Κατάθλιψη
- Συχνές Παρενέργειες:
- Ορθοστατική υπόταση (15-30%)
- Αύξηση βάρους (10-25%)
- Σεξουαλική δυσλειτουργία (10-20%)
- Αϋπνία (10-15%)
- Οιδήματα (5-10%)
Τρικυκλικά Αντικαταθλιπτικά (TCAs)
Τα TCAs αυξάνουν τα επίπεδα της νοραδρεναλίνης και της σεροτονίνης στον εγκέφαλο, νευροδιαβιβαστών που βοηθούν στη βελτίωση της διάθεσης και στη μείωση του άγχους. Χρησιμοποιούνται κυρίως για τη θεραπεία της κατάθλιψης, αλλά μπορούν επίσης να είναι αποτελεσματικά σε άλλες ψυχιατρικές και νευρολογικές διαταραχές, όπως ο χρόνιος πόνος.
Ενδείξεις: Κατάθλιψη, Νευροπαθητικός πόνος
Συχνές Παρενέργειες:
- Υπνηλία (30-40%)
- Ξηροστομία (20-30%)
- Θολή όραση (10-20%)
- Δυσκοιλιότητα (15-25%)
- Αύξηση βάρους (10-20%)
Ενδείξεις: Κατάθλιψη, Νυχτερινή ενούρηση
Συχνές Παρενέργειες:
- Ξηροστομία (20-30%)
- Ζάλη (10-20%)
- Θολή όραση (10-20%)
- Δυσκοιλιότητα (15-25%)
- Αύξηση βάρους (10-20%)
Ενδείξεις: Κατάθλιψη, Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή
Συχνές Παρενέργειες:
- Υπνηλία (20-30%)
- Ξηροστομία (20-30%)
- Ζάλη (10-20%)
- Δυσκοιλιότητα (15-25%)
- Αύξηση βάρους (10-20%)
Αντιψυχωσικά 2ης Γενιάς (άτυπα αντιψυχωσικά)
Τα άτυπα αντιψυχωσικά ρυθμίζουν τη ντοπαμίνη και τη σεροτονίνη στον εγκέφαλο, βοηθώντας στη μείωση των ψυχωτικών συμπτωμάτων, σταθεροποιώντας τη διάθεση και βελτιώνοντας τη σωματοποίηση του άγχους.
Ενδείξεις: Σχιζοφρένεια, Διπολική Διαταραχή, Αυτισμός, Κατάθλιψη
Συχνές Παρενέργειες:
- Ανησυχία (10-20%)
- Αϋπνία (10-15%)
- Υπνηλία (10-15%)
- Δυσκοιλιότητα (10-15%)
- Ζάλη (5-10%)
Ενδείξεις: Σχιζοφρένεια, Διπολική Διαταραχή
Συχνές Παρενέργειες:
- Υπνηλία (10-20%)
- Ζάλη (10-15%)
- Ναυτία (10-15%)
- Κεφαλαλγία (10-15%)
- Δυσκοιλιότητα (5-10%)
Ενδείξεις: Σχιζοφρένεια, Διπολική Διαταραχή, Κατάθλιψη
Συχνές Παρενέργειες:
- Υπνηλία (20-30%)
- Αύξηση βάρους (20-30%)
- Ξηροστομία (10-15%)
- Ζάλη (10-15%)
- Δυσκοιλιότητα (10-15%)
Ενδείξεις: Σχιζοφρένεια, Διπολική Διαταραχή
Συχνές Παρενέργειες:
- Αύξηση βάρους (30-40%)
- Υπνηλία (20-30%)
- Υπερίδρωση (10-20%)
- Δυσλιπιδαιμία (10-20%)
- Ξηροστομία (10-15%)
Ενδείξεις: Σχιζοφρένεια, Διπολική Διαταραχή, Αυτισμός
Συχνές Παρενέργειες:
- Αύξηση βάρους (15-30%)
- Υπνηλία (10-20%)
- Εξωπυραμιδικά συμπτώματα (10-20%)
- Υπεριδρωσία (10-15%)
- Δυσλιπιδαιμία (10-15%)
Νέα Φάρμακα για τις Ψυχώχεις
Αναστολείς του μεταφορέα γλυκίνης τύπου 1 (GlyT1)(Bitopertin και Sarcosine):
Αυτά τα φάρμακα αυξάνουν τα επίπεδα της γλυκίνης στον εγκέφαλο. Η γλυκίνη βοηθά στην καλύτερη λειτουργία ενός νευροδιαβιβαστή που ονομάζεται γλουταμινικό, ο οποίος είναι σημαντικός για την καλή ψυχική λειτουργία και τη μείωση των συμπτωμάτων της ψύχωσης.
Αγωνιστές μουσκαρινικών υποδοχέων M1/M4 Υποδοχείς (Xanomeline και Xanomeline-Trospium):
Αυτά τα φάρμακα στοχεύουν ειδικούς υποδοχείς στον εγκέφαλο που ονομάζονται μουσκαρινικοί υποδοχείς. Βοηθούν στη ρύθμιση της νευροδιαβίβασης, βελτιώνοντας τη σκέψη, τη μνήμη και μειώνοντας τα ψυχωσικά συμπτώματα όπως οι ψευδαισθήσεις και οι παραληρητικές ιδέες.
Ενδείξεις: Σχιζοφρένεια, ιδιαίτερα τα αρνητικά συμπτώματα.
Συχνές Παρενέργειες:
- Ναυτία (20-30%)
- Κεφαλαλγία (15-20%)
- Αϋπνία (10-15%)
- Δυσκοιλιότητα (10-15%)
- Κόπωση (10-15%)
Ενδείξεις: Σχιζοφρένεια, συμπεριλαμβανομένων των θετικών και αρνητικών συμπτωμάτων.
Συχνές Παρενέργειες:
- Ξηροστομία (20-25%)
- Ναυτία (20-25%)
- Δυσκοιλιότητα (15-20%)
- Κεφαλαλγία (10-15%)
- Δυσπεψία (10-15%)
Ενδείξεις: Συμπληρωματική θεραπεία στη σχιζοφρένεια.
Συχνές Παρενέργειες:
- Ναυτία (15-20%)
- Διάρροια (10-15%)
- Ζάλη (10-15%)
- Υπνηλία (10-15%)
- Αϋπνία (10-15%)
Ενδείξεις: Σχιζοφρένεια, ιδιαίτερα τα αρνητικά και γνωστικά συμπτώματα.
Συχνές Παρενέργειες:
- Ναυτία (20-25%)
- Έμετος (15-20%)
- Διάρροια (15-20%)
- Υπερίδρωση (10-15%)
- Κεφαλαλγία (10-15%)
Βενζοδιαζεπίνες
Οι βενζοδιαζεπίνες ενισχύουν τη δράση μιας χημικής ουσίας που ονομάζεται GABA, η οποία ηρεμεί τον εγκέφαλο και μειώνει το άγχος και την ένταση. Γενικά, δεν προτείνονται για συστηματική λήψη άνω του μηνός καθώς οδηγούν σε εξάρτηση.
Ενδείξεις: Άγχος, Καταστάσεις Πανικού
Συχνές Παρενέργειες:
- Υπνηλία (20-30%)
- Ζάλη (10-20%)
- Αδυναμία (10-15%)
- Σύγχυση (10-15%)
- Εξάρτηση (5-10%)
Ενδείξεις: Άγχος, Μυϊκοί Σπασμοί, Σπασμοί, Καταστάσεις Πανικού
Συχνές Παρενέργειες:
- Υπνηλία (20-30%)
- Ζάλη (10-20%)
- Αδυναμία (10-15%)
- Σύγχυση (10-15%)
- Εξάρτηση (5-10%)
Ενδείξεις: Άγχος, Αϋπνία, Καταστάσεις Πανικού
Συχνές Παρενέργειες:
- Υπνηλία (20-30%)
- Ζάλη (15-20%)
- Αδυναμία (10-15%)
- Εξάρτηση (10-15%)
- Σύγχυση (5-10%)
Ενδείξεις: Άγχος, Σπασμοί, Καταστάσεις Πανικού
Συχνές Παρενέργειες:
- Υπνηλία (20-30%)
- Ζάλη (10-20%)
- Αδυναμία (10-15%)
- Σύγχυση (10-15%)
- Εξάρτηση (5-10%)
Ενδείξεις: Αϋπνία
Συχνές Παρενέργειες:
- Υπνηλία (20-30%)
- Ζάλη (10-20%)
- Αδυναμία (10-15%)
- Σύγχυση (10-15%)
- Εξάρτηση (5-10%)
Αντιεπιληπτικά/Σταθεροποιητές Διάθεσης
Αυτά τα φάρμακα ρυθμίζουν την ηλεκτρική δραστηριότητα στον εγκέφαλο, βοηθώντας στη σταθεροποίηση της διάθεσης και την πρόληψη των επιληπτικών κρίσεων.
Ενδείξεις: Διπολική Διαταραχή, Επιληψία
Συχνές Παρενέργειες:
- Αύξηση βάρους (20-30%)
- Τριχόπτωση (10-20%)
- Τρόμος (10-20%)
- Ναυτία (10-15%)
- Ζάλη (10-15%)
Ενδείξεις: Διπολική Διαταραχή, Επιληψία
Συχνές Παρενέργειες:
- Ζάλη (10-20%)
- Ναυτία (10-15%)
- Διπλωπία (10-15%)
- Αταξία (5-10%)
- Υπνηλία (5-10%)
Ενδείξεις: Διπολική Διαταραχή, Επιληψία
Συχνές Παρενέργειες:
- Εξάνθημα (10-20%)
- Κεφαλαλγία (10-20%)
- Ναυτία (10-15%)
- Ζάλη (10-15%)
- Διπλωπία (5-10%)
Ενδείξεις: Διπολική Διαταραχή
Συχνές Παρενέργειες:
- Τρόμος (20-30%)
- Αύξηση βάρους (10-20%)
- Πολυουρία (10-20%)
- Υποθυρεοειδισμός (5-10%)
- Ναυτία (5-10%)
Ενδείξεις: Επιληψία, Διπολική Διαταραχή
Συχνές Παρενέργειες:
- Ζάλη (10-15%)
- Κόπωση (10-15%)
- Ναυτία (10-15%)
- Απώλεια βάρους (5-10%)
- Διπλωπία (5-10%)
Ψυχοδιεγερτικά
Τα ψυχοδιεγερτικά αυξάνουν τα επίπεδα ντοπαμίνης και νορεπινεφρίνης, βελτιώνοντας την προσοχή, την εστίαση και την ενέργεια.
Ενδείξεις: ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας)
Συχνές Παρενέργειες:
- Απώλεια όρεξης (20-30%)
- Αϋπνία (15-25%)
- Κεφαλαλγία (10-20%)
- Ζάλη (10-15%)
- Νευρικότητα (10-15%)
Ενδείξεις: ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας)
Συχνές Παρενέργειες:
- Απώλεια όρεξης (20-30%)
- Αϋπνία (15-25%)
- Κεφαλαλγία (10-20%)
- Ζάλη (10-15%)
- Νευρικότητα (10-15%)
Ενδείξεις: Ναρκοληψία, Υπνική Άπνοια
Συχνές Παρενέργειες:
- Αϋπνία (10-20%)
- Κεφαλαλγία (10-20%)
- Ναυτία (10-15%)
- Νευρικότητα (10-15%)
- Ζάλη (5-10%)
Συνδυαστική Χρήση Φαρμάκων
Η συνδυαστική χρήση φαρμάκων στην ψυχιατρική θεραπεία είναι μια συνηθισμένη και αποτελεσματική πρακτική. Ακολουθούν παραδείγματα συχνών συνδυασμών.
Ενδείξεις: Κατάθλιψη με Σχιζοφρένεια ή Διπολική Διαταραχή.
Χρήση: Η σερτραλίνη χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της κατάθλιψης και των διαταραχών άγχους, ενώ η κουετιαπίνη για τη σταθεροποίηση της διάθεσης και τη μείωση των ψυχωτικών συμπτωμάτων.
Ενδείξεις: Διαταραχή Πανικού, άλλες Διαταραχές Άγχους, Σωματόμορφη Δυσλειτουργία Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος, Ανθεκτική Κατάθλιψη.
Χρήση: Η αριπιπραζόλη μειώνει τα σωματικά συμπτώματα και ενισχύει την αντικαταθλιπτική δράση της βενλαφαξίνης, η οποία αυξάνει τα επίπεδα σεροτονίνης και νορεπινεφρίνης.
Ενδείξεις: Κατάθλιψη με Διπολική Διαταραχή.
Χρήση: Η φλουοξετίνη αντιμετωπίζει την κατάθλιψη, ενώ η λαμοτριγίνη σταθεροποιεί τη διάθεση και προλαμβάνει τις μανιακές και καταθλιπτικές φάσεις.
Ενδείξεις: Διαταραχές Άγχους, Σωματόμορφη Δυσλειτουργία Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος, Ανθεκτική Κατάθλιψη.
Χρήση: Η βενλαφαξίνη ενισχύει τα επίπεδα σεροτονίνης και νορεπινεφρίνης, ενώ η ρισπεριδόνη μειώνει τα ψυχωτικά συμπτώματα και ενισχύει την αντικαταθλιπτική δράση.
Ενδείξεις: Κατάθλιψη με Διπολική Διαταραχή.
Χρήση: Η εσιταλοπράμη χρησιμοποιείται για την κατάθλιψη και τις διαταραχές άγχους, ενώ το βαλπροϊκό νάτριο σταθεροποιεί τη διάθεση.
Ενδείξεις: Κατάθλιψη με Διαταραχή Άγχους.
Χρήση: Η ντουλοξετίνη ενισχύει τα επίπεδα σεροτονίνης και νορεπινεφρίνης, ενώ η αλπραζολάμη μειώνει το άγχος και τις κρίσεις πανικού.
Ενδείξεις: Κατάθλιψη με Διαταραχή Πανικού.
Χρήση: Η σιταλοπράμη θεραπεύει την κατάθλιψη και τις διαταραχές άγχους, ενώ η κλοναζεπάμη μειώνει τις κρίσεις πανικού και το άγχος.
Ενδείξεις: Διπολική Διαταραχή.
Χρήση: Η ολανζαπίνη αντιμετωπίζει τα ψυχωτικά συμπτώματα και σταθεροποιεί τη διάθεση, ενώ το λίθιο είναι σταθεροποιητής διάθεσης και προλαμβάνει τις μανιακές και καταθλιπτικές φάσεις.
Ενδείξεις: Κατάθλιψη με Κόπωση και Υπνική Άπνοια.
Χρήση: Η παροξετίνη θεραπεύει την κατάθλιψη και τις διαταραχές άγχους, ενώ η μοδαφινίλη ενισχύει την εγρήγορση και μειώνει την υπνηλία.
Ενδείξεις: Διπολική Διαταραχή με Επεισόδια Υπερφαγίας.
Χρήση: Η κουετιαπίνη σταθεροποιεί τη διάθεση και αντιμετωπίζει τα ψυχωτικά συμπτώματα, ενώ η τοπιραμάτη βοηθά στη μείωση του βάρους και προλαμβάνει τις μανιακές και καταθλιπτικές φάσεις.