Το φαινόμενο που αποκαλούμε “ψύχωση ChatGPT” (ή “AI psychosis”), ένα όχι επίσημα ιατρικά αναγνωρισμένο αλλά όλο και συχνότερα αναφερόμενο σε κλινικές έρευνες σύνδρομο, αναδεικνύεται ως μία ιδιαίτερα σοβαρή ψυχιατρική επιπλοκή της υπερβολικής αλληλεπίδρασης με μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) τύπου ChatGPT. Πολλές πρόσφατες καταγραφές δείχνουν ότι ορισμένοι άνθρωποι – ακόμη και χωρίς προηγούμενο ψυχιατρικό ιστορικό, βιώνουν παράνοια- ψευδαισθήσεις, μελαγχολία ή υπερβολική συναισθηματική εξάρτηση από τις συνομιλίες τους με την AI· συμπτώματα που περιγράφονται ως μορφή ψηφιακής ψύχωσης.
Περιστατικά που μελετώνται αφορούν κυρίως σε άτομα με προηγούμενες πεσιμιστικές σκέψεις ή εμμονές που ενισχύθηκαν από το ChatGPT, επειδή στον διάλογο με τον χρήστη το chatbot επικύρωσε αυτές τις ιδέες με τρόπο “ευχάριστο” και επιβεβαιωτικό. Ένα μακάβριο παράδειγμα είναι αυτό ενός Βέλγου άντρα, ο οποίος αυτοκτόνησε μετά από έξι εβδομάδες συνομιλίας με το ChatGPT, καθώς ο διάλογος έθρεψε το παραλήρημά του.
Ένας άλλος άνδρας 30 ετών στο φάσμα του αυτισμού, ανέπτυξε μανιακά επεισόδια μετά από πάρα πολλές ώρες συνομιλίας με το ChatGPT. Το σύστημα όχι μόνο ενίσχυσε την αυταπάτη του για μία σημαντική ανακάλυψη, αλλά δεν επενέβη όταν ήταν εμφανές ότι ο άνθρωπος βρισκόταν σε κρίση, με αποτέλεσμα να οδηγηθεί σε επείγουσα και άκουσια ψυχιατρική νοσηλεία. Ενώ σε άλλες περιπτώσεις, κάποιοι χρήστες χωρίς ψυχιατρικό ιστορικό βίωσαν αποσύνδεση από την πραγματικότητα.
Οι λόγοι πίσω από την εκδήλωση του συνδρόμου είναι πολλαπλοί. Αφενός, τα chatbots τεχνητής νοημοσύνης απαντούν ενίοτε με ανακρίβειες εξαιτίας ενός καλά τεκμηριωμένου φαινομένου που αφορά σε αυτή την τεχνολογία και αποκαλείται “ψηφιακή ψευδαίσθηση”. Όταν συμβαίνει αυτό, είναι δυνατόν τα chatbot να ενισχύουν συνωμοσιολογικές σκέψεις, ή να “αποδέχονται” παραληρητικές ιδέες χωρίς να προειδοποιούν τον χρήση. Αφετέρου, η τάση τους να συμφωνούν με τον χρήση, να επιβεβαιώνουν και να επιχειρούν να διατηρήσουν τον χρήστη σε συνομιλία, δημιουργεί έναν επικίνδυνο κύκλο ψυχικής επιβεβαίωσης. Αυτό σχετίζεται με τον αρχικό σχεδιασμό τους που είναι προσανατολισμένος στη δέσμευση του χρήση για περισσότερη συνομιλία, παρά στην ψυχική ασφάλεια.
Η θεωρία της ευαλωτότητας–στρες (Zubin & Spring, 1977) εξηγεί ότι άνθρωποι με βιολογική ή ψυχική προδιάθεση για ψυχώσεις μπορούν να εκδηλώσουν ψυχωσικά συμπτώματα όταν εκτεθούν σε στρεσογόνους παράγοντες. Στην περίπτωση των chatbots, ο στρεσογόνος παράγοντας δεν είναι μόνο το περιεχόμενο της συνομιλίας αλλά και η συνεχής, ενισχυτική, αλληλεπίδραση που μπορεί να λειτουργεί σαν ένας «καθρέφτης» ο οποίος επιστρέφει στον χρήστη παραμορφωμένες ή επιβεβαιωτικές απαντήσεις σε παρερμηνείες του για την πραγματικότητα.
Επιπλέον, το γνωστικό μοντέλο της ψύχωσης (Garety et al., 2001) υποστηρίζει ότι οι δυσλειτουργικές πεποιθήσεις τρέφονται από ελλιπή γνωστικό έλεγχο και από ερμηνείες μεροληπτικής προσοχής. Όταν ένας αλγόριθμος επιβεβαιώνει στρεβλές πεποιθήσεις, χωρίς να θέτει όρια ή χωρίς να αμφισβητεί το ενεργό παραλήρημα, τότε η ψευδαίσθηση “αλήθειας” αυξάνεται σημαντικά. Το περιβάλλον της τεχνητής νοημοσύνης γίνεται έτσι ένας “κλειστός βρόχος” πληροφορίας, όπου η πραγματικότητα χάνει το έρεισμά της και η φαντασίωση αποκτά “σάρκα και οστά”.
Στην προσωπική μου κλινική εμπειρία, συνάντησα πρόσφατα έναν νεαρό άνδρα που έπασχε από σχιζοφρένεια. Παρά τη σταθεροποίηση των συμπτωμάτων του με φαρμακευτική αγωγή, παρέμενε υπερβολικά ανήσυχος για πιθανές παρενέργειες από αυτή. Μία από τις βασικές του ανησυχίες ήταν ότι τα αντιψυχωσικά φάρμακά τού είχαν προκαλέσει «σοβαρή ατροφία» στον εγκέφαλο. Είχε απευθυνθεί στο ChatGPT αναζητώντας επιβεβαίωση ή διάψευση αυτής της πεποίθησης.
Η απάντηση που έλαβε, παρά το γεγονός ότι δεν ήταν άμεση και κατηγορηματική, ερμηνεύτηκε από τον ίδιο ως επικύρωση των φόβων του. Αυτό λειτούργησε ως καταλύτης που ενίσχυσε το παραλήρημά του οδηγώντας τον να αμφισβητήσει την ανάγκη συνέχισης της φαρμακευτικής θεραπείας του. Η αντίσταση που έδειξε στην θεραπεία δεν βασιζόταν πλέον μόνο στον φόβο περί ανεπιθύμητων ενεργειών από τα φάρμακα, αλλά και σε ένα αίσθημα «δικαίωσης» από μια πηγή που θεωρούσε ουδέτερη και, κυρίως, έγκυρη.
τα AI chatbots δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την ανθρώπινη ψυχοθεραπευτική σχέση
Αντιδρώντας στον αυξανόμενο όγκο ψυχιατρικών αναφορών, η OpenAI έχει ανακοινώσει βελτιώσεις ασφάλειας προσεχώς, όπως η προσπάθεια τα chatbots να ανιχνεύουν στο μέλλον την ψυχική δυσφορία του χρήστη, να παρέχουν υπενθυμίσεις διακοπής συνομιλιών μεγάλης διάρκειας και να λειτουργούν λιγότερο επιβεβαιωτικά στις ευάλωτες περιπτώσεις. Παρόλα αυτά, οι συνάδελφοί μου ειδικοί της ψυχικής υγείας σε όλο τον κόσμο, όπως και εγώ, προειδοποιούμε ότι προς ώρας τα AI chatbots δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την ανθρώπινη ψυχοθεραπευτική σχέση ή την κρίσιμη, ανθρώπινη ικανότητα διαχείρισης μη ρεαλιστικών σκέψεων, καθώς η ανθρώπινη προσέγγιση περιλαμβάνει και το συναίσθημα, πέρα από τη γνώση.
Βιβλιογραφία
Garety, P. A., Kuipers, E., Fowler, D., Freeman, D., & Bebbington, P. E. (2001). A cognitive model of the positive symptoms of psychosis. Psychological Medicine, 31(2), 189–195.
Zubin, J., & Spring, B. (1977). Vulnerability: A new view of schizophrenia. Journal of Abnormal Psychology, 86(2), 103–126.
CBS News. (2025, August 7). AI under scrutiny after ChatGPT exchange linked to user’s mental health crisis. CBS News.
The Guardian. (2025, August 3). AI chatbots are becoming popular alternatives to therapy. But they may worsen mental health crises, experts warn. The Guardian.
Tom’s Hardware. (2025, August 5). ChatGPT touts conspiracies, pretends to communicate with metaphysical entities — attempts to convince one user that they’re Neo. Tom’s Hardware.
Time. (2025, August 6). Chatbots can trigger a mental health crisis: What to know about “AI psychosis”. Time.
Wikipedia contributors. (2025, August). Chatbot psychosis. In Wikipedia.
New York Post. (2025, August 7). Bots like ChatGPT are triggering AI psychosis: How to know if you’re at risk. New York Post.
Futurism. (2025, August 5). Man committed after AI psychosis caused by ChatGPT. Futurism.
Wall Street Journal. (2025, August 4). ChatGPT conversations linked to manic episodes in man with autism. The Wall Street Journal.
The Guardian. (2025, August 5). ChatGPT breakups: OpenAI announces safety updates after mental health concerns. The Guardian.
AI Magazine. (2025, August 6). ChatGPT responds to mental health worries with safety update. AI Magazine.
Wall Street Journal. (2025, August 7). AI and autism: Experts warn of risks from ChatGPT use. The Wall Street Journal.
