από τη Λέρο στη μνήμη
Πρωτοβουλία για Μουσείο Ψυχιατρικής Ιστορίας και Δικαιωμάτων Ασθενών
Στη Λέρο, για δεκαετίες, χιλιάδες άνθρωποι με ψυχική νόσο βασανίστηκαν και βίωσαν τη σκληρότερη μορφή αποκλεισμού
Το Ψυχιατρικό Νοσοκομείου Λέρου έγινε διεθνές σύμβολο περιθωριοποίησης και παραβίασης ανθρώπινων δικαιωμάτων. Σήμερα, οι εγκαταλελειμμένοι χώροι του στέκουν ως βουβοί μάρτυρες.
Ζητάμε από την Πολιτεία τη μετατροπή των εγκαταστάσεων του παλιού ψυχιατρείου σε Μουσείο με εκπαιδευτική και κοινωνική αποστολή: ένα ζωντανό μνημείο υπέρ της αξιοπρέπειας και των δικαιωμάτων των ψυχικά πασχόντων.
H ιστορία
Στη Λέρο γράφτηκε η πιο σκοτεινή σελίδα της ελληνικής ψυχιατρικής. Ο ψυχίατρος – ψυχοθεραπευτής Δημήτρης Παπαδημητριάδης επισκέπτεται τη Λέρο, ανακαλεί τη μνήμη του ψυχιατρείου και συνδέει το παρελθόν με τις σημερινές ελλείψεις στην ψυχική υγεία.
Η ιστορία της Λέρου δεν ανήκει μόνο στο παρελθόν
Οι εικόνες εγκατάλειψης και στιγματισμού συνεχίζουν να στοιχειώνουν την ψυχική υγεία στην Ελλάδα.
Αν δεν κρατήσουμε ζωντανή τη μνήμη, κινδυνεύουμε να επαναλάβουμε τα ίδια λάθη. Πολλά τα επαναλαμβάνουμε ήδη: οι ακούσιες νοσηλείες που συνεχίζουν να αποτελούν τον κανόνα αντί για την εξαίρεση, η προσαγωγή ασθενών στα νοσοκομεία με χειροπέδηση, οι μηχανικές καθηλώσεις κατά τη νοσηλεία, οι χρόνιοι ασθενείς που παραμένουν αποκλεισμένοι σε ξενώνες χωρίς προοπτική, και η πολιτεία που δεν επενδύει στην πρόληψη και στην παρέμβαση μέσα στην κοινότητα.
Με αυτή την πρωτοβουλία, αποσκοπούμε:
Να διασωθεί η ιστορική μνήμη της Λέρου ως παράδειγμα θεσμικής βίας και παραμέλησης.
Να δημιουργηθεί διεθνές εκπαιδευτικό κέντρο για τα δικαιώματα των ασθενών.
Να λειτουργήσει ο χώρος ως τόπος ευαισθητοποίησης και τιμής στους ανθρώπους που βασανίστηκαν.
Να συμβάλουμε στη δημόσια συζήτηση για τη σύγχρονη, κοινοτική, ψυχιατρική φροντίδα.
Προτεινόμενες Εκπαιδευτικές Δράσεις με Αφετηρία το Μουσείο
Το Μουσείο Ψυχιατρικής Ιστορίας και Δικαιωμάτων στη Λέρο δεν θα αποτελεί μόνο έναν τόπο μνήμης, αλλά και ένα κέντρο μάθησης και κοινωνικής αφύπνισης με δράσεις που θα απλώνονται σε όλη την Ελλάδα και διεθνώς.
Ενδεικτικά προτείνουμε:
Εκπαιδευτικά προγράμματα για σχολεία και πανεπιστήμια: ξεναγήσεις, βιωματικά σεμινάρια και ειδικά σχεδιασμένο εκπαιδευτικό υλικό που θα διδάσκει στους νέους τη σημασία του σεβασμού, της ένταξης και της καταπολέμησης του στίγματος.
Εξειδικευμένα σεμινάρια για επαγγελματίες ψυχικής υγείας: επιμόρφωση σε θέματα αποϊδρυματοποίησης, κοινοτικής φροντίδας και υπεράσπισης δικαιωμάτων ασθενών, ώστε η ιστορία της Λέρου να γίνει ζωντανό εργαλείο επαγγελματικής και ηθικής εκπαίδευσης.
Καλλιτεχνικές και πολιτιστικές δράσεις: εκθέσεις, θεατρικές παραστάσεις, ντοκιμαντέρ και αφηγήσεις μαρτυριών που θα αναδεικνύουν την εμπειρία των ασθενών και θα προσκαλούν το κοινό σε έναν διάλογο με την ιστορία.
Περιοδικές εκθέσεις και κινητές δράσεις σε πόλεις της Ελλάδας και του εξωτερικού, με βάση το υλικό του Μουσείου, ώστε το μήνυμα της Λέρου να ταξιδεύει και να φτάνει σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους.
Διαδικτυακή πλατφόρμα μάθησης και αρχείο: ψηφιοποίηση του υλικού του Μουσείου, δημιουργία ανοιχτών μαθημάτων (MOOCs) και webinars που θα δίνουν πρόσβαση σε διεθνές κοινό, με στόχο η Λέρος να αποτελέσει σημείο αναφοράς για την εκπαίδευση στην ψυχική υγεία και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΡΟ
Γιατί είναι σημαντικό για το νησί
Η Λέρος, παρά την ομορφιά της και την πλούσια ιστορία της, κουβαλάει μέχρι σήμερα τη βαριά σκιά του ψυχιατρείου, αλλά και της σύγχρονης Κλειστής Ελεγχόμενης Δομής μεταναστών. Στη συλλογική συνείδηση έχει καταγραφεί ως «τόπος εξορίας» και ως «αποθήκη ψυχών». Αυτό το στίγμα είναι άδικο για τους κατοίκους της Λέρου, που ποτέ δεν επέλεξαν αυτόν τον ρόλο.
Η δημιουργία ενός πρότυπου Μουσείου Ψυχιατρικής Ιστορίας και Δικαιωμάτων μπορεί να αλλάξει τη σχέση της Λέρου με το παρελθόν και το παρόν της. Αντί να μένει σιωπηλή απέναντι σε μια πληγή, θα εξελίξει αυτήν την ιστορία σε πηγή γνώσης και ευαισθητοποίησης. Το νησί θα πάψει να συνδέεται μόνο με την εγκατάλειψη και θα μπορέσει να ξανασυστηθεί διεθνώς ως μνημείο ανθρωπισμού και σεβασμού στα δικαιώματα.
Ταυτόχρονα, το Μουσείο θα συμβάλει σημαντικά και στην τοπική κοινωνία. Με την προσέλκυση ερευνητών, επισκεπτών, εκπαιδευτικών προγραμμάτων και διεθνών συνεργασιών, θα φέρει νέες προοπτικές πολιτιστικού και κοινωνικού τουρισμού.
Με αυτόν τον τρόπο, η Λέρος θα σταματήσει να είναι φορέας του «στίγματος» και θα γίνει παράδειγμα· ένας τόπος που βρήκε το θάρρος να μετατρέψει μια τραγωδία σε έμπνευση για τις επόμενες γενιές.
Πώς μπορείτε να βοηθήσετε
Διαδώστε την πρωτοβουλία στα κοινωνικά δίκτυα.
Προτείνετε και οργανώστε δράσεις υπέρ των στόχων της πρωτοβουλίας, του εκσυγχρονισμού της ψυχιατρικής φροντίδας και των δικαιωμάτων των ασθενών.
Στηρίξτε με τη φωνή σας μια ιστορία που δεν πρέπει να σβήσει.
Αυτή είναι μία πρωτοβουλία της επιστημονικής ομάδας μας και είναι απολύτως εθελοντική. Ξέρουμε ότι θα χρειαστεί χρόνος, επιμονή και αντοχή απέναντι στην επιλεκτική λήθη της Πολιτείας. Το αποτέλεσμα δεν είναι δεδομένο· όμως κάθε φωνή, κάθε συμμετοχή, αυξάνει την πίεση και κρατάει ανοικτό τον διάλογο για τα δικαιώματα των ασθενών και τις βέλτιστες πρακτικές στην ψυχιατρική φροντίδα.
Εγγραφείτε στις ενημερώσεις της πρωτοβουλίας
Πώς μπορείτε να βοηθήσετε
Υπογράψτε το ψήφισμα.
Διαδώστε την πρωτοβουλία στα κοινωνικά δίκτυα.
Προτείνετε και οργανώστε δράσεις υπέρ των στόχων της πρωτοβουλίας, του εκσυγχρονισμού της ψυχιατρικής φροντίδας και των δικαιωμάτων των ασθενών.
Στηρίξτε με τη φωνή σας μια ιστορία που δεν πρέπει να σβήσει.
Η πρωτοβουλία μας είναι απολύτως εθελοντική. Ξέρουμε ότι θα χρειαστεί χρόνος, επιμονή και αντοχή απέναντι στην επιλεκτική λήθη της Πολιτείας. Το αποτέλεσμα δεν είναι δεδομένο· όμως κάθε φωνή, κάθε συμμετοχή, αυξάνει την πίεση και κρατάει τον διάλογο ανοικτό.
Εγγραφείτε στις ενημερώσεις της πρωτοβουλίας
Ευχαριστούμε
Η πρωτοβουλία έχει ήδη βρει συμμάχους σε φορείς, εταιρείες και μέσα ενημέρωσης που πιστεύουν στην ανάγκη διατήρησης της μνήμης και στην προώθηση των δικαιωμάτων στην ψυχική υγεία. Την προσπάθεια στηρίζουν:
