Η πολύ πρόσφατη είδηση ότι ανιχνεύτηκαν μικροπλαστικά στον ανθρώπινο εγκέφαλο εγείρει ερωτήματα για την ευρύτερη επίδραση των πλαστικών υλικών στην υγεία μας. Πρόκειται για το πρώτο επιστημονικό εύρημα που εντοπίζει μικροπλαστικά στον εγκέφαλο, συμπεριλαμβανομένου του οσφρητικού βολβού, μια περιοχή που συνδέεται με τη μυρωδιά και την αναγνώριση περιβαλλοντικών ερεθισμάτων.
Αυτά τα ευρήματα έρευνας των Freie Universität Berlin και του University of São Paulo, προσθέτουν στον αυξανόμενο κατάλογο των μελετών που έχουν εντοπίσει μικροπλαστικά σε ζωτικά όργανα, όπως οι πνεύμονες, το ήπαρ, το αίμα και η καρδιά.
Τι είναι τα μικροπλαστικά;
Τα μικροπλαστικά είναι σωματίδια πλαστικού με μέγεθος μικρότερου των 5 χιλιοστών που σχηματίζονται καθώς πλαστικά υλικά διασπώνται στο περιβάλλον. Οι κύριες πηγές έκθεσης είναι τα τρόφιμα, ο αέρας και η δερματική επαφή. Στη μελέτη, τα πιο κοινά πολυμερή που ανιχνεύτηκαν ήταν το πολυπροπυλένιο, που χρησιμοποιείται ευρέως σε συσκευασίες τροφίμων και μπουκάλια νερού, καθώς και άλλα πλαστικά, όπως το νάιλον.
Αυτά τα μικροσκοπικά σωματίδια εισέρχονται στο σώμα και, όπως δείχνουν τα στοιχεία, μπορούν να φτάσουν σε σημεία που μέχρι πρότινος θεωρούνταν απρόσιτα, όπως ο εγκέφαλος. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι η κύρια οδός εισόδου των μικροπλαστικών στον εγκέφαλο είναι η οσφρητική οδός, δηλαδή μέσω της εισπνοής. Τα μικροπλαστικά μπορούν να μετακινηθούν από τη ρινική κοιλότητα στον εγκέφαλο, παρακάμπτοντας τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, τον φυσικό μηχανισμό προστασίας του εγκεφάλου από βλαβερά σωματίδια.
Η δυνατότητα των μικροπλαστικών να εισέρχονται στα κύτταρα και να επηρεάζουν τις λειτουργίες τους μας προκαλεί ανησυχία, ειδικά επειδή τα μικρότερα νανοπλαστικά είναι ακόμη πιο διεισδυτικά. Ανάλογες “εισβολές” έχουν συνδεθεί με νευροτοξικές επιδράσεις σε πειραματόζωα, συμπεριλαμβανομένου του οξειδωτικού στρες και της φλεγμονής.
Ποιες είναι οι πιθανές επιδράσεις στην υγεία;
Η παρουσία μικροπλαστικών στον εγκέφαλο εγείρει ανησυχίες για τη νευρολογική υγεία. Προγενέστερες μελέτες έχουν δείξει συσχέτιση μικροπλαστικών με καταστάσεις όπως φλεγμονή του πλακούντα, πρόωρους τοκετούς, ενδοκρινικές διαταραχές και μείωση της ανδρικής γονιμότητας. Υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να διευκολύνουν την εξάπλωση ανθεκτικών στα αντιβιοτικά βακτηρίων και ότι επιδεινώσουν την ευαισθησία στις τροφικές αλλεργίες.
Στο πεδίο των νευρολογικών διαταραχών, η εισπνοή σωματιδίων έχει συνδεθεί με την ανάπτυξη παθήσεων όπως η άνοια και η νόσος Πάρκινσον, όπου η δυσλειτουργία της οσφρητικής οδού αποτελεί μάλιστα ένα πρώιμο σύμπτωμα. Ωστόσο, η αιτιώδης σύνδεση μεταξύ των μικροπλαστικών και των συγκεκριμένων αυτών διαταραχών παραμένει ανεξερεύνητη.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Ως καταναλωτές λίγα πράγματα, καθώς βρίσκονται κυριολεκτικά παντού πλέον. Αν και δεν μπορούμε να αποφύγουμε πλήρως την έκθεση, η χρήση φίλτρων αέρα και η αποφυγή πλαστικών συσκευασιών μπορεί να μειώσει την επιβάρυνση. Όμως η μείωση της παραγωγής πλαστικών θα είναι το πρώτο ουσιαστικό βήμα σε αυτό το πρόβλημα. Οι ερευνητές τονίζουν την ανάγκη για αυστηρότερους κανονισμούς, ιδιαίτερα σε προϊόντα μιας χρήσης. Στη διεθνή σκηνή, οι συζητήσεις για μια παγκόσμια συνθήκη που θα αφορά στην πλαστική ρύπανση είναι σε εξέλιξη, με στόχο τη μείωση της παραγωγής πλαστικού και τον έλεγχο των χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται.
Η επιστημονική κοινότητα επιδιώκει να κατανοήσει τις τοξικότητες που μπορεί να προκαλούν τα μικροπλαστικά στα ανθρώπινα όργανα. Το να γνωρίζουμε ότι τα μικροπλαστικά βρίσκονται στον εγκέφαλο είναι μόνο η αρχή. Η επόμενη πρόκληση είναι να καθοριστεί τι επιπτώσεις έχουν, αν υπάρχουν προστατευτικοί μηχανισμοί, και πώς μπορούμε να αναπτύξουμε στρατηγικές για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου.
Βιβλιογραφία
- Leslie, H. A., van Velzen, M. J., Brandsma, S. H., Vethaak, A. D., Garcia-Vallejo, J. J., & Lamoree, M. H. (2022). Discovery and quantification of plastic particle pollution in human blood. Environment International, 163, 107199. doi.org/10.1016/j.envint.2022.107199
- Prata, J. C., Silva, A. L., Walker, T. R., Duarte, A. C., & Rocha-Santos, T. (2020). COVID-19 pandemic repercussions on the use and management of plastics. Environmental Science & Technology, 54(13), 7760-7765. doi.org/10.1021/acs.est.0c02178
- World Health Organization (WHO). (2019). Microplastics in drinking-water. Geneva: WHO Press. Retrieved from www.who.int
