Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ)
Η ΔΕΠΥ είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που ξεκινά πριν από την ηλικία των 12 ετών και συνεχίζεται στην ενήλικη ζωή. Χαρακτηρίζεται από επίμονη απροσεξία, υπερκινητικότητα και παρορμητικότητα, χωρίς να πρόκειται απλώς για «ζωηράδα» ή «αφηρημάδα».
Συμπτώματα
- Απροσεξία / Διάσπαση Προσοχής: Δυσκολία συγκέντρωσης σε λεπτομέρειες, συχνά λάθη, παραλείψεις, δυσκολία ολοκλήρωσης εργασιών, αποδιοργάνωση.
- Υπερκινητικότητα / Παρορμητικότητα:
Στα παιδιά: συνεχής κίνηση, αδυναμία να παραμείνουν ήσυχα.
Στους ενήλικες: εσωτερική ανησυχία, παρορμητικές πράξεις, δυσχέρεια ανάπαυσης ή απραξίας. - Χρόνια έναρξη και διατομεακή εκδήλωση:
Τα συμπτώματα εμφανίζονται σε δύο ή περισσότερα πλαίσια (π.χ. σχολείο και σπίτι), έχουν διάρκεια τουλάχιστον 6 μήνες και είχαν έναρξη πριν από την ηλικία των 12 ετών. - Συννοσηρότητα:
Συχνά συνοδεύεται από άγχος, μαθησιακές δυσκολίες, συναισθηματικές διαταραχές κ.ά.
Επιλογές Θεραπείας
- Φαρμακευτική αγωγή:
Χρησιμοποιούνται διεγερτικά (π.χ. μεθυλφαινιδάτη, αμφεταμινικά σκευάσματα) και μη διεγερτικά όπως η ατομοξετίνη, γκουανφακίνη, κλονιδίνη). - Ψυχοθεραπεία: Γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT), συμβουλευτική γονέων, εκπαιδευτικά προγράμματα και εργοθεραπεία συμβάλλουν σημαντικά.
- Συνδυασμένη θεραπεία: Η πιο αποτελεσματική θεραπεία περιλαμβάνει φάρμακα σε συνδυασμό με ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις.
- Δια βίου διαχείριση
Δεν υπάρχει θεραπεία που «θεραπεύει» ολοκληρωτικά, αλλά τα συμπτώματα μπορούν να αμβλυνθούν σημαντικά με προσπάθεια και στήριξη.
Πρόγνωση
Στο 30–50% των παιδιών με ΔΕΠΥ, τα συμπτώματα συνεχίζουν στην ενηλικίωση.
Στους ενήλικες η υπερκινητικότητα μειώνεται, ενώ παραμένει η εσωτερική ανησυχία και οι δυσκολίες στην προσοχή, τη συγκέντρωση και την οργάνωση.
Η ΔΕΠΥ μπορεί να επιβαρύνει την ποιότητα ζωής και να συσχετιστεί με κακή υγεία, χαμηλή αυτοεκτίμηση και διαπροσωπικές συγκρούσεις. Ωστόσο, η έγκαιρη θεραπεία βελτιώνει σημαντικά αυτές τις επιπτώσεις.
Τι μπορεί να βοηθήσει
Έγκαιρη διάγνωση και πρόσβαση σε κατάλληλη θεραπεία.
Συμμόρφωση, υποστήριξη στην οικογένεια/σχολείο, εξατομικευμένοι στόχοι.
Ολιστική προσέγγιση που συνδυάζει φαρμακευτική αγωγή, ψυχοεκπαίδευση, εργοθεραπεία.
Αρνητικοί προγνωστικοί παράγοντες
Καθυστέρηση στη διάγνωση, έλλειψη πρόσβασης σε θεραπεία.
Συννοσηρότητες όπως άγχος, μαθησιακές δυσκολίες, συναισθηματικά προβλήματα.
Έλλειψη υποστηρικτικού περιβάλλοντος ή συνέχιση των συμπτωμάτων ανεξέλεγκτα.
Μύθοι & Αλήθειες
Μύθος: Δεν υπάρχει θεραπεία.
Αλήθεια: Δεν υπάρχει οριστική «θεραπεία», αλλά υπάρχουν πολύ αποτελεσματικές παρεμβάσεις που αλλάζουν ριζικά τη ζωή.Μύθος: Η ΔΕΠΥ είναι θέμα αταξίας ή πειθαρχίας.
Αλήθεια: Πρόκειται για νευροβιολογική διαταραχή, όχι απλά για δυσανάρμοστη συμπεριφοράΜύθος: Η ΔΕΠΥ δεν αφορά ενήλικες.
Αλήθεια: Πολλοί ενήλικες τη ζουν χωρίς διάγνωση και μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την ποιότητα της ζωής τους με θεραπεία.
