Άρθρο στην εφημερίδα “ΤΑ ΝΕΑ”
Με κακή αφορμή στον δολοφονημένο επιβάτη του Blue Horizon, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε αναδρομικά ότι δεν είναι μεμονωμένο περιστατικό. Αν είμαστε άνθρωποι ευσυνείδητοι και μπορούμε να κοιτάξουμε πέρα από την εθνότητα, το φύλο – και οτιδήποτε άλλο διαφοροποιεί αυτόν που βρίσκεται έστω και από τύχη σε θέση ισχύος σε σχέση με έναν πιο ευάλωτο -, τότε μπορούμε να αναλογιστούμε ότι οι συμπεριφορές μίσους και αυθόρμητης βίας πληθαίνουν με τον καιρό.
Η περίπτωση της αυτοδικίας στον Έβρο, ο πυροβολισμός ενός νέου επειδή έκανε μία προσπέραση και η υπόθεση του Ζακ είναι μερικά ακόμη παραδείγματα. Απασχολούν δε την κοινή γνώμη μόνο για ελάχιστο χρόνο και θα αποτολμήσω να παρατηρήσω ότι η βία τείνει να κανονικοποιηθεί μέσω της παράβλεψης και της επανάληψής της. Σαν να εγκαθίσταται μία τοξική συλλογική «ανοσία» που εξουδετερώνει τον ανθρωπισμό.
Όλες οι αντιδράσεις μας διαμορφώνονται από μια σύνθετη αλληλεπίδραση φύσης και ανατροφής. Μπορεί να κυμαίνονται από τη θερμή ενσυναίσθηση έως την ψυχρή αδιαφορία και από τις πράξεις αλτρουισμού έως τις βάναυσες εκδηλώσεις. Η ενσυναίσθηση, αφορά στην ικανότητα να κατανοούμε τα συναισθήματα των άλλων. Όταν η ενσυναίσθηση φθίνει, η αντίληψη της κοινής ανθρωπιάς μας μειώνεται και γίνεται ευκολότερο να βλάψουμε τους άλλους χωρίς τύψεις.
Εκτιμώ ότι η κλιμακούμενη τάση προς τη βία και την έλλειψη ενσυναίσθησης αντανακλά την ευρύτερη κοινωνική μετατόπιση από τον κολεκτιβισμό στον ατομικισμό. Στη σύγχρονη δυτική κοινωνία η έμφαση στην ατομική επιτυχία και την προσωπική ικανοποίηση επισκιάζει τη σημασία της κοινότητας και της αμοιβαίας υποστήριξης. Αυτή η μεταστροφή οδηγεί πολλούς ανθρώπους να αντιμετωπίζουν τους άλλους ως ανταγωνιστές ή υποδεέστερους και επιδεινώνει το αίσθημα της αποσύνδεσης.
Η κοινωνική συνοχή τραυματίζεται περαιτέρω από την εντεινόμενη έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς, που με τη σειρά της οφείλεται στη διάχυτη εντύπωση περιορισμού της ελευθερίας και στην ανασφάλεια από την οικονομική αστάθεια και την ανισότητα. Ο άνθρωπος που δεν νιώθει ότι είναι μέρος του συνόλου ή δεν πιστεύει πλέον ότι ωφελείται από τη λειτουργία του με τον κοινό αξιακό κώδικα, αντιδρά με δυνητικά μεγαλύτερη ευκολία ως αγριεμένος λύκος που απομακρύνθηκε από την αγέλη του. Το μεγαλύτερο όμως δυστύχημα είναι ότι μεταδίδει αυτό τον θυμό και την απαξία για τη συλλογικότητα στα παιδιά του.
Τα σχολεία θα πρέπει να ενσωματώσουν την κοινωνικο-συναισθηματική μάθηση στο πρόγραμμα σπουδών, διδάσκοντας στα παιδιά την ανοχή και την επιείκεια. Πώς να κατανοούν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους, πώς να συμπάσχουν με τους άλλους και πώς να επιλύουν ειρηνικά τις συγκρούσεις. Οι δε υπηρεσίες ψυχικής υγείας θα πρέπει να γίνουν περισσότερο προσβάσιμες, με έμφαση στην έγκαιρη παρέμβαση και τη αντιμετώπιση ψυχικών καταστάσεων που ευοδώνουν την επιθετική συμπεριφορά.
