Η χρήση παραισθησιογόνων ουσιών, όπως το LSD, η ψιλοκυβίνη και η μεσκαλίνη, έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας τόσο για τις πιθανές θεραπευτικές εφαρμογές τους όσο και για τους κινδύνους που ενέχουν. Πρόσφατη έρευνα δημοσιευμένη στην έγκριτη ιατρική επιθεώρηση JAMA Psychiatry (Myran et al., 2024) αποκαλύπτει μια ανησυχητική σύνδεση μεταξύ της χρήσης αυτών των ουσιών και της αυξημένης πιθανότητας για την εμφάνιση σχιζοφρένειας.
Τι αποκαλύπτει η έρευνα
Η μελέτη ανέλυσε δεδομένα από περισσότερα από 9,2 εκατομμύρια άτομα στον Καναδά, εκ των οποίων περίπου 6.850 είχαν επισκεφθεί τα επείγοντα εξαιτίας χρήσης παραισθησιογόνων ναρκωτικών ουσιών, συμπεριλαμβανομένου του MDMA (Ecstasy). Από αυτούς, 4% διαγνώστηκαν με σχιζοφρένεια εντός τριών ετών από την επίσκεψή τους στα επείγοντα, ποσοστό σημαντικά υψηλότερο από το 0,15% στον γενικό πληθυσμό.
Η ανάλυση κατέδειξε ότι ο κίνδυνος σχιζοφρένειας είναι 3.5 φορές μεγαλύτερος σε σχέση με ανθρώπους που δεν έχουν ιστορικό χρήσης παραισθησιογόνων. Αυτή η αύξηση είναι μεγαλύτερη από τον αντίστοιχο κίνδυνο που σχετίζεται με άλλες ουσίες όπως η κάνναβη, που έχει επίσης συνδεθεί αιτιολογικά με ψυχιατρικές διαταραχές όπως η διπολική διαταραχή (μανιοκατάθλιψη) και η σχιζοφρένεια.
Πώς οι παραισθησιογόνες ουσίες επηρεάζουν την ψυχική υγεία;
Οι παραισθησιογόνες ουσίες επηρεάζουν ευθέως τους νευροδιαβιβαστές, ιδιαίτερα τη σεροτονίνη, προκαλώντας μεταβολές στην αντίληψη, στις αισθήσεις και στη σκέψη. Παρόλο που αυτές οι ουσίες διερευνώνται για την ικανότητά τους να αντιμετωπίζουν καταστάσεις όπως η κατάθλιψη και το μετατραυματικό στρες, η ανεξέλεγκτη χρήση μπορεί να προκαλέσει ψυχικές διαταραχές. Η σχιζοφρένεια, ως σοβαρή ψυχωσική διαταραχή, συνδέεται με τη δυσλειτουργία των νευροδιαβιβαστών και με την αλληλεπίδραση γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων.
Σημαντικός ρόλο φαίνεται να έχει και η προϋπάρχουσα ευαλωτότητα. Οι άνθρωποι με οικογενειακό ιστορικό ψυχικών νόσων ή με την παρουσία άλλων ψυχοκοινωνικών στρεσογόνων παραγόντων, είναι πιο ευαίσθητοι στις επιδράσεις των παραισθησιογόνων και εκδηλώνουν πιο εύκολα ψυχικές διαταραχές, όπως ένα ψυχωσικό επεισόδιο και αργότερα η σχιζοφρένεια.
Ο ψυχίατρος είναι εκπαιδευμένος να αναγνωρίζει και να διαχειρίζεται τα συμπτώματα της ψύχωσης, όπως οι ψευδαισθήσεις, οι παραληρητικές ιδέες, η αποδιοργανωμένη σκέψη και η συναισθηματική αστάθεια. Με ένα συνδυασμό φαρμακευτικής αγωγής όπως τα αντιψυχωσικά φάρμακα, και ψυχοθεραπευτικών παρεμβάσεων όπως η Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία, μπορεί να βοηθήσει στη σταθεροποίηση της κατάστασης, στη μείωση της έντασης των συμπτωμάτων και στην αποκατάσταση της λειτουργικότητας. Παράλληλα, παρέχει υποστήριξη και συμβουλευτική για την αντιμετώπιση στρεσογόνων παραγόντων, ενώ συνεργάζεται με την οικογένεια και το ευρύτερο υποστηρικτικό δίκτυο για την καλύτερη φροντίδα του ασθενούς.
Ιδιαίτερη προσοχή στις θεραπευτικές χρήσεις
Τις τελευταίες δεκαετίες, οι παραισθησιογόνες ουσίες έχουν έρθει στο προσκήνιο λόγω των υποσχόμενων αποτελεσμάτων τους στη θεραπεία ψυχικών διαταραχών. Ωστόσο, τα ευρήματα της νέας έρευνας υπογραμμίζουν την ανάγκη για ελεγχόμενη και περισσότερο προσεκτική χρήση τους με προσεκτική αξιολόγηση των κινδύνων και την εφαρμογή αυστηρών πρωτοκόλλων. Ενώ οι κλινικές δοκιμές γίνονται σε ελεγχόμενο περιβάλλον με εξειδικευμένους θεραπευτές, η μη ιατρική χρήση μπορεί να επιφέρει απρόβλεπτες συνέπειες, ειδικά σε εκείνους που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο.
Η εκπαίδευση σχετικά με τους κινδύνους της χρήσης παραισθησιογόνων είναι κρίσιμη. Έχει ιδιαίτερη σημασία η ευαισθητοποίηση των νέων, οι οποίοι έρχονται συχνά σε επαφή με αυτές τις ουσίες για ψυχαγωγικούς λόγους, χωρίς να γνωρίζουν τους κινδύνους τους. Επιπλέον, όλοι οι επαγγελματίες υγείας θα πρέπει να είναι εκπαιδευμένοι να εντοπίζουν πρώιμα σημάδια ψυχικών διαταραχών σε χρήστες παραισθησιογόνων.
Βιβλιογραφία
- Carhart-Harris, R. L., & Goodwin, G. M. (2017). The Therapeutic Potential of Psychedelic Drugs: Past, Present, and Future. Neuropsychopharmacology, 42(11), 2105-2113. doi.org/10.1038/npp.2017.84
- Myran, D. T., Cantor, N., & Tanuseputro, P. (2024). Association of Emergency Department Visits for Hallucinogen Use With Risk of Schizophrenia Spectrum Disorder. JAMA Psychiatry. doi.org/10.1001/jamapsychiatry.2024.1234
- Volkow, N. D., & Swanson, J. M. (2019). Evolving Knowledge about the Neurobiology of Addiction. Neuropsychopharmacology, 44(1), 1-4. doi.org/10.1038/s41386-018-0203-x
