Η γκρίνια, μια από τις πιο κοινές και παρεξηγημένες συμπεριφορές, είναι χαρακτηριστικό πολλών ανθρώπων στην καθημερινότητά τους. Πολλοί τη συνδέουν με μια γενικότερη αρνητικότητα ή ακόμα και με μια ενοχλητική συνήθεια, αγνοώντας ότι μπορεί να κρύβει ένα βαθύτερο συναισθηματικό φορτίο.
Πίσω από την ανάγκη κάποιου να εκφράζει συνεχώς τη δυσαρέσκειά του, μπορεί να κρύβονται αιτίες όπως η χρόνια δυσθυμία, η δυσκολία διαχείρισης του στρες ή ακόμα και υποκείμενα ψυχικά προβλήματα. Η γκρίνια, λοιπόν, δεν είναι πάντα τόσο επιφανειακή όσο φαίνεται. Αντίθετα, αποτελεί συχνά μια σιωπηρή κραυγή για βοήθεια ή έναν τρόπο εκτόνωσης συναισθηματικής έντασης. Αλλά πότε γίνεται πρόβλημα και πώς μπορούμε να την κατανοήσουμε ή να τη διαχειριστούμε;
Είναι σύνηθες οι άνθρωποι που τείνουν να γκρινιάζουν να έχουν ένα προφίλ που συνδυάζει ανασφάλεια, φτωχή συναισθηματική ευελιξία και έναν ιδιαίτερο τρόπο διαχείρισης των καθημερινών δυσκολιών. Έρευνες έχουν δείξει ότι η γκρίνια αποτελεί μηχανισμό διαφυγής από την πραγματικότητα, όταν κάποιος αισθάνεται παγιδευμένος ή αβοήθητος (Kowalski, 2002). Η γκρίνια λειτουργεί ως ένας τρόπος να επικοινωνήσει κανείς τη διαφωνία του, χωρίς όμως να αντιμετωπίζει ενεργά το πρόβλημα. Για κάποιους, μπορεί να γίνει ένα είδος «έκκλησης για βοήθεια», ενώ για άλλους είναι απλά μια συνήθεια που έχει ενισχυθεί με την πάροδο του χρόνου.
Παρατηρείται ότι οι γυναίκες τείνουν να γκρινιάζουν πιο συχνά από τους άνδρες, αλλά αυτό συνδέεται περισσότερο με τον τρόπο που οι κοινωνικοί ρόλοι έχουν διαμορφώσει την έκφραση των συναισθημάτων. Οι γυναίκες, λόγω κοινωνικών προσδοκιών, είναι πιο ελεύθερες στην έκφραση της συναισθηματικής τους δυσφορίας, ενώ οι άνδρες μπορεί να καταπιέζουν παρόμοια συναισθήματα λόγω των πολιτισμικών στερεοτύπων που τους ωθούν σε μια πιο «σκληρή» στάση ζωής. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι άνδρες δεν γκρινιάζουν. Τουναντίον, το κάνουν, αλλά συνήθως με διαφορετικό τρόπο, όπως μέσα από τον σαρκασμό, με την έμμεση κριτική.
Η ηλικία παίζει επίσης ρόλο στην εκδήλωση της γκρίνιας. Στα παιδιά, αποτελεί μέσο για να τραβήξουν την προσοχή ή για να εκφράσουν ανάγκες που δεν μπορούν ακόμα να διατυπώσουν λεκτικά. Στους εφήβους, μπορεί να είναι μια μορφή εναντίωσης απέναντι στους περιορισμούς που νιώθουν ότι τους επιβάλλονται από την οικογένεια ή από το σχολείο. Στους ενήλικες και στους ηλικιωμένους, η γκρίνια μπορεί να αντικατοπτρίζει είτε την καθημερινή τους πίεση είτε τα αυξημένα επίπεδα μοναξιάς και σωματικής εξάντλησης. Είναι αξιοσημείωτο ότι στους ηλικιωμένους, η γκρίνια συνδέεται με αισθήματα απογοήτευσης ή θλίψης, καθώς αντιμετωπίζουν την απώλεια της σωματικής τους ικανότητας και τον περιορισμό της κοινωνικότητας.
η συνεχής γκρίνια, είναι ένδειξη βαθύτερης ψυχολογικής δυσφορίας
Όταν όμως η γκρίνια γίνεται χρόνιο φαινόμενο και αρχίζει να κυριαρχεί στην προσωπικότητα ενός ανθρώπου, τότε μπορεί να αποτελεί σύμπτωμα ψυχικής διαταραχής. Προβλήματα όπως η κατάθλιψη, το άγχος ή ακόμα και η διαταραχή μετατραυματικού στρες μπορεί να εκδηλωθούν μέσω μιας επίμονης αρνητικής προοπτικής για τη ζωή. Η συνεχής γκρίνια, σε αυτή την περίπτωση, δεν είναι απλώς μια συνήθεια, αλλά ένδειξη βαθύτερης ψυχολογικής δυσφορίας. Έρευνες έχουν δείξει ότι άνθρωποι με χρονίζουσα αρνητική στάση και γκρίνια έχουν υψηλότερα επίπεδα κορτιζόλης, της ορμόνης του στρες, κάτι που μπορεί να επιβαρύνει μακροπρόθεσμα τη σωματική τους υγεία (Selye, 1976).
Θεραπεία για τη γκρίνια
Η αντιμετώπιση της γκρίνιας εξαρτάται από την αιτία και τη σοβαρότητά της. Αν πρόκειται για μια απλή συνήθεια, τότε η ενσυνείδητη αναγνώρισή της είναι το πρώτο βήμα. Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT) έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματική, καθώς βοηθά τους …γκρινιάρηδες να αναγνωρίσουν τα αρνητικά μοτίβα σκέψης και να τα αντικαταστήσουν με πιο υγιείς τρόπους διαχείρισης των καταστάσεων. Σε περιπτώσεις που η γκρίνια είναι σύμπτωμα ψυχικής διαταραχής, η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει συνδυασμό ψυχοθεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής. Ένας ψυχολόγος ή ψυχίατρος μπορεί να βοηθήσει να αναδειχθεί η βαθύτερη αιτία της γκρίνιας, ενώ η δημιουργία υποστηρικτικών κοινωνικών σχέσεων μπορεί να γίνει ένα ισχυρό αντίδοτο στην αρνητικότητα.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε, όμως, ότι η γκρίνια δεν είναι πάντα αρνητική. Στις κατάλληλες συνθήκες, μπορεί να λειτουργήσει ως εργαλείο διαπραγμάτευσης ή ακόμα και έκφρασης χιούμορ. Όπως και κάθε άλλο χαρακτηριστικό της ανθρώπινης συμπεριφοράς, αποκτά νόημα μόνο όταν εξετάζεται μέσα στο πλαίσιο στο οποίο εκδηλώνεται.
Βιβλιογραφία
- Kowalski, R. M. (2002). Whining, griping, and complaining: Positivity in the negativity. Journal of Clinical Psychology, 58(9), 1023–1035.
- Selye, H. (1976). The stress of life. McGraw-Hill.
- Beck, A. T., & Alford, B. A. (2009). Depression: Causes and treatment. University of Pennsylvania Press.