Ζούμε σε έναν κόσμο που καθημερινά μας υπενθυμίζει, με τρόπο συχνά οδυνηρό, πόσο εύθραυστη είναι η ισορροπία μεταξύ ειρήνης και σύγκρουσης. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι εχθροπραξίες μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, η ανθρωπιστική τραγωδία στη λωρίδα της Γάζας, αλλά και η κλιμακούμενη αντιπαράθεση μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν είναι μόνο λίγα από τα πολλά παραδείγματα που μας φέρνουν αντιμέτωπους με μια επίμονη αλήθεια: η ανθρωπότητα εξακολουθεί να επαναλαμβάνει τα ίδια λάθη, αδυνατώντας να διατηρήσει μακροχρόνια ειρηνική συνύπαρξη.
Είναι όμως άραγε αυτή η αστάθεια μακριά μας; Μπορεί κάποιος να ζει σε ασφαλή απόσταση από τη ζώνη των πολεμικών συγκρούσεων και παρ’ όλα αυτά να επηρεάζεται βαθιά, υποσυνείδητα και αθόρυβα;
η αίσθηση ότι ο κόσμος είναι ένα αβέβαιο και επικίνδυνο μέρος
Η απάντηση είναι πως ναι, μπορεί. Γιατί ο άνθρωπος, ως κοινωνικό ον, συνδέεται αόρατα με τους άλλους ανθρώπους, ανεξάρτητα των γεωγραφικών αποστάσεων. Κάθε φορά που η ανθρωπότητα τραυματίζεται, κάθε φορά που εικόνες καταστροφής και ανθρώπινου πόνου γεμίζουν τις οθόνες μας, ένα κομμάτι μέσα μας πληγώνεται μαζί της. Η αίσθηση ότι «ο κόσμος είναι ένα αβέβαιο και επικίνδυνο μέρος» διαβρώνει σταδιακά τον ψυχισμό μας.
Δεν χρειάζεται να ζει κανείς μέσα στη ζώνη πυρός για να βιώσει τις επιπτώσεις του φόβου και της ανασφάλειας. Ακόμα και ο άνθρωπος που ζει χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, παρακολουθώντας από απόσταση την παγκόσμια αστάθεια – στις ειδήσεις, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης – , νιώθει ένα αδιόρατο άγχος, μια εσωτερική ένταση, που μειώνουν την εμπιστοσύνη του στην ιδέα της ευημερίας και τη συνολική ποιότητα ζωής.
Η διαρκής ανησυχία για το αύριο δημιουργεί μια χρόνια κατάσταση υπερεγρήγορσης, η οποία εξαντλεί ψυχικά τον άνθρωπο. Το σώμα και ο νους βρίσκονται διαρκώς σε ένα είδος αμυντικής αναμονής, σαν να περιμένουν κάτι απροσδιόριστα απειλητικό. Αυτή η κατάσταση μόνιμης εγρήγορσης μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο άγχος, κατάθλιψη, δυσκολίες στον ύπνο και θρέφει αισθήματα αβοηθησίας και ανημπόριας.
Ταυτόχρονα, το διαρκές βίωμα της παγκόσμιας αστάθειας υποσκάπτει την εμπιστοσύνη μας στον ίδιο τον άνθρωπο και στην ικανότητά μας να δημιουργήσουμε έναν καλύτερο κόσμο. Έτσι, τείνουμε σταδιακά να αποσύρουμε την επένδυσή μας από το μέλλον και από την ελπίδα, κλεινόμαστε περισσότερο στον εαυτό μας και δυσκολευόμαστε να νιώσουμε ουσιαστικά αισθήματα χαράς και ασφάλειας.
Η ιστορία, δυστυχώς, επαναλαμβάνεται. Αιώνες πολέμων, συγκρούσεων και αδυναμίας συνύπαρξης καταδεικνύουν πως η ανθρώπινη φύση διαθέτει μια σκοτεινή πλευρά που ξεπερνά τη φωτεινή. Ωστόσο, αυτή η διαπίστωση δεν πρέπει να οδηγεί σε απελπισία, αλλά σε αναστοχασμό. Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι η αβεβαιότητα δεν είναι απλώς αποτέλεσμα των συγκρούσεων που παρακολουθούμε από μακριά, αλλά και μιας εσωτερικής αδυναμίας της ανθρωπότητας να ξεπεράσει τον φόβο της διαφορετικότητας, τον εγωισμό και την επιθυμία για κυριαρχία.
Η ενσυνείδητη αποδοχή αυτής της πραγματικότητας, η κατανόηση της πανανθρώπινης συνθήκης μας, μπορεί να γίνει το πρώτο βήμα για να αρχίσουμε να θεραπεύουμε τον ψυχισμό μας. Αν επενδύσουμε στην ενσυναίσθηση, στη συμπόνια, στην αποδοχή όλων των συνανθρώπων μας και στην πίστη πως μπορούμε να χτίσουμε γέφυρες εκεί που σήμερα υπάρχουν τείχη, ίσως καταφέρουμε να διαχειριστούμε καλύτερα το αναπόφευκτο ψυχικό κόστος της παγκόσμιας αβεβαιότητας.
Χρειάζεται να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να αναλάβει αυτό το κόστος, χωρίς να το αποφεύγει, ώστε να καταφέρουμε να το υπερβούμε. Όχι ως μεμονωμένοι άνθρωποι αλλά και ως μέλη μιας κοινής, πανανθρώπινης οικογένειας που αναζητά, τελικά, τη γαλήνη της συνύπαρξης.
